لیزرتراپی کم توان و پرتوان در فیزیوتراپی

لیزر درمانی

لیزرتراپی یکی از دیگر از روش‌های کاربردی برای درمان انواع مشکلات بیماران است که در کلینیک طب فیزیکی لاله از آن استفاده می‌شود. دستگاه لیرز درمانی شامل انواع لیزر کم توان و لیزر پرتوان است که هر کدام مزایا و موارد استفاده خود را دارد.

لیزر درمانی یا لیزرتراپی چیست؟

به کارگیری لیزرتراپی شامل لیزرهای کم توان، با توان متوسط و پرتوان در درمان اختلالات سیستم عصبی-عضلانی-اسکلتی اخیرا بسیار مورد توجه محافل علمی در سطح دنیا قرار گرفته است.

کلمه لیزر Laser مخفف (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) بوده و به معنای تقویت نور بوسیله نشر تابشی تحریک شده می‌باشد.

اولین منبع لیزر در سال ۱۹۶۰ معرفی شد و از سال ۱۹۷۰ استفاده پزشکی از نور لیزر در جراحی‌ها و سایر رشته‌های پزشکی آغاز گردید. با پیشرفت دستگاهها و نیز افزایش دانش از اثرات لیزر بر ارگانها، امروزه استفاده از آن بعنوان یکی از شایعترین عوامل یا مودالیته های فیزیکی بکار گرفته شده محسوب شده و باعث انقلابی در درمان بیماریهای عضلانی-اسکلتی گردیده است.

لیزر درمانی بر اساس طول موج نور بکار گرفته شده و توان آن به انواع لیزر کم توان یا لیزر سرد که معمولا توانی کمتر از ۵۰۰ میلی وات و گاها تا ۱۰۰۰ میلی وات دارند و نیز لیزر با توان متوسط که معمولا قدرت خروجی بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلی وات داشته و نیز لیزر پرتوان یا High Intensity که توان‌های بالاتر از ۵۰۰۰ میلی وات دارند تقسیم می‌شود.

کلینیک طب فیزیکی و فیزیوتراپی بیمارستان لاله افتخار دارد به عنوان مرکز لیزر درمانی تهران علاوه بر لیزرهای توان کم یا متوسط، لیزرهای پرتوان با قدرت حداکثر ۳۰۰۰ وات (۳/۰۰۰/۰۰۰ میلی وات) و حداکثر عمق نفوذ (تا ۷cm) در بافتهای بدن را فراهم آورد.

لیزر تراپی با لیزرهای کم توان به نامهای مختلف از قبیل موارد زیر شناخته می‌شود:

  • LPLT (Low Power Laser Therapy)
  • LILT (Low Intensity Laser Therapy)
  • LLLI (Low Level Laser Irradiatiation)
  • MPLT (Mild Power Laser Therapy)
  • Cold Laser Therapy
لیزر درمانی
لیزر درمانی

انواع لیزر درمانی

امواج لیزری که فیزیوتراپیست از آنها برای درمان دردهای عضلانی استفاده می کنند به دو دسته کم توان و پرتوان تقسیم می‌شوند و طول موج‌هایی که از آنها در این دو دسته استفاده می‌شود با توجه به مشکل، محل و شرایط جسمانی بیمار بین 650 تا 1100 متغیر است.

به طبع هر چه مقدار طول موج افزایش پیدا کند، قدرت اشعه نیز بیشتر خواهد شد. این افزایش قدرت در روند درمان بافت‌های آسیب دیده بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

لیزر تراپی کم توان

لیزر تراپی کم توان که اصطلاحا به آن cold گفته می‌شود همان طور که از معنای لغوی‌اش پیداست در آن قدرت و میزان اشعه نسبتا کم و حدودا 500 میلی وات است.  ازطول موج‌های کم توان (بین 600 تا 980 نانومتر) به دلیل قدرت پایینی که دارند عموما برای بازسازی بافت‌ها یا جراحی‌های جزئی استفاده می‌کنند.

اصطلاحا به لیزر تراپی کم توان LLLT گفته می‌شود. این تکنیک به دلیل قدرت پایینی که دارد هیچ گرمایی تولید نمی‌کند و خطر یا دردی هم برای شخص بیمار به همراه نخواهد داشت.

لیزر تراپی پرتوان

از لیزر تراپی پر توان برای مواقعی استفاده می‌شود که نیاز ورود امواج به عمق بیشتری از پوست باشد، به همین دلیل نیازمند انرژی بیش از 500 وات خواهیم بود.

از آنجایی که میزان انرژِی این امواج نسبتا زیاد است و به عمق بیشتری از پوست هم نفوذ می‌کند، پس بهتر است پیش از هر اقدامی یک متخصص حاذق در این زمینه پیدا کنید تا دچار مشکل نشوید.

لیزر درمانی برای بازسازی بافت‌های آسیب دیده شدید و بهبود دردهای عمیق در جلسات کم و بالاترین سطح اثر درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.این تکنیک درمانی بیشتر در موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

  • آسیب‌های مفصلی
  • التهاب تاندون، رباط، غضروف
  • التهاب و دردهای حاد

تفاوت لیزر پرتوان با لیزر کم توان چیست؟

لیزرتراپی با لیزرهای پرتوان (High Energy Laser Therapy) تخصصی‌تر از لیزرهای سرد بوده و استفاده از آن بایستی بجا و با دقت بیشتری صورت گیرد، تاثیرات درمانی این نوع لیزرها نیز سریعتر و بیشتر از لیزرهای سرد یا کم توان می‌باشد.

لیزر پر توان می‌تواند به نسبت لیزرهای پیشین یا همان لیزر کم توان به عمق بیشتری از بافت نفوذ یابد و انرژی بیشتری را به منطقه درمانی برساند و اثر بخشی بیشتر و دوره درمان کوتاهتری داشته باشد.

لیزرپرتوان ۲۴ برابر پرتوان‌تر از لیزرهای متداول و عمق نفوذ موثر آن بیش از ۴ سانتیمتر می‌باشد؛ درحالی که لیزر سرد یا کم توان عمق نفوذ موثر آن‌ها نیم سانتیمتر است و بیشتر در درمان‌های بافت‌های سطحی و کوچک می‌توانند سودمند باشند.

تاثیرات لیزر درمانی پرتوان

مطالعات و تحقیقات زیادی تاثیر لیزر درمانی را در بیماری‌ها و ضایعات مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند. در ادامه، بعضی از تاثیرات مورد تایید لیزر تراپی ارائه شده است. این موارد عبارتند از:

  1. کاهش درد
  2. افزایش سرعت ترمیم بافت و رشد سلول
  3. افزایش سرعت فرآیند بهبود زخم
  4. بهبود عملکرد عصب
  5. کاهش التهاب
  6. اثر روی عروق افزایش سرعت جریان خون
  7. افزایش فعالیت متابولیک
  8. کاهش احتمال تشکیل بافت اسکار

کاهش درد با لیزرتراپی

لیزرتراپی با اشعه‌های لیزر پر توان باعث افزایش تولید و آزادسازی اندورفین و انکفالین که مواد شیمیایی طبیعی تسکین درد در بدن انسان می‌شوند. علاوه بر این، لیزر درمانی همچنین باعث کاهش انتقال سیگنال‌های درد از بخش‌های آسیب دیده بدن به مغز و در نتیجه کاهش درد می‌شود.

لیزرتراپی یکی از تجهیزاتی است که در فیزیوتراپی و درمان کمر درد کاربرد دارد.

افزایش سرعت ترمیم بافت و رشد سلول

لیزر پر توان می‌تواند به بافت‌های عمیق بدن نفوذ کرده و باعث تحریک تولید سلول‌های خاص در بدن شود. این تحریک باعث افزایش انرژی در دسترس این سلول‌ها و ایجاد قابلیت جذب مواد مغذی و دفع ضایعات سلولی می‌شود.

این شرایط می‌تواند به طور قابل توجه ترمیم بافت آسیب دیده را تسریع کرده و به این ترتیب مدت زمان لازم برای ترمیم عضله، تاندون و رباط را کاهش دهد.

افزایش سرعت فرآیند بهبود زخم

لیزر پرتوان باعث تحریک افزایش ساخت کلاژن می‌شود. کلاژن پروتئین اصلی مورد نیاز برای جایگزینی بافت مرده بدن یا ترمیم بافت آسیب دیده می‌باشد.

بهبود عملکرد عصب

استفاده از لیزر پرتوان می‌تواند باعث افزایش رشد و ترمیم عصب شود. لیزرتراپی همچنین باعث افزایش قدرت سیگنال‌های ارسال شده در فیبرهای عصبی می‌شود که می‌تواند سیستم عصبی و عضلانی بیمار را به طور کلی بهبود بخشد.

به همین دلیل، لیزر درمانی نتایج بسیار سودمند در کاهش درد شدید، بی‌حسی، سوزش و کبودی ایجاد شده به خاطر آسیب عصبی دارد.

کاهش التهاب

لیزر پرتوان باعث اتساع رگ‌های خون و عروق لنفاوی می‌شود. اتساع وریدی موجب کاهش التهاب، ورم و ادما در محل‌های آسیب‌دیده می‌شود. این فرآیند همچنین می‌تواند باعث از بین رفتن سریع کبودی به خاطر تاثیرات بیولوژیک خاص آن بر بدن انسان شود.

اثر روی عروق افزایش سرعت جریان خون

لیزر تراپی با لیزر پرتوان می تواند باعث افزایش سرعت تشکیل مویرگ‌های جدید در بافت‌های آسیب دیده بدن شود. به این ترتیب جریان خون به بافت‌های آسیب‌دیده افزایش یافته و این شرایط باعث افزایش سرعت فرآیند ترمیم زخم شده و احتمال تشکیل بافت زخم در محل آسیب دیده را کاهش می‌دهد.

افزایش فعالیت متابولیک

لیزر پر‌توان باعث افزایش سوخت و ساز و فعالیت سلول‌های بافت می‌شود. همچنین ظرفیت اکسیژن‌رسانی سلول‌های خونی را هم افزایش می‌دهد.

کاهش احتمال تشکیل بافت اسکار

لیزردرمانی با لیزر پرتوان با تسریع فرآیند ترمیم سلولی، بهبود جریان خون به نواحی آسیب دیده بدن و دفع موثرتر ضایعات ناشی از سوخت و ساز سلولی تشکیل بافت زخم در نتیجه ایجاد بریدگی، سوختگی و عمل جراحی را کاهش می‌دهد.

افزایش سرعت فرآیند بهبود همواره باعث تشکیل کمتر بافت اسکار در بدن فرد می‌شود.

کسب نتایج مثبت با لیزر پر توان

لیزر تراپی با لیزر پرتوان می‌تواند برای مشکلات مزمن و حاد همچون درد در ناحیه کمر و گردن، تاندونیت، آسیب دیدگی‌های ورزشی، آرنج تنیس بازان و آسیب‌دیدگی‌های مکرر ناشی از وارد شدن فشار همچون سندرم تونل کارپال مفید باشد.

لیزر چه کارهایی انجام می دهد؟

مکانیسم اصلی اثر کلی لیزرها تا حدودی ناشناخته است ولی از تاثیرات شناخته شده آن می توان موارد زیر را نام برد.

مطالعات نشان داده است که چندین نوع فعالیت سلولی در اثر استفاده از لیزر تشدید می‌شود. از جمله ساختن پروتئین و آنزیمهای سازنده اسیدهای نوکلئیک، DNA (DNA ترانسکرپیتاز) و تشدید متابولیسم میتوکندری‌ها را می توان نام برد.

ترمیم یا پرولیفراسیون سلولها بعد از تخریب و رشد آکسون عصبی تخریب شده مثلا از طریق جوانه زدن یا Sprouting با لیزر درمانی دیده می شود.

تحریک پاسخهای ایمونولوژیک، کاهش درد و تشدید سرعت ترمیم زخم و افزایش سرعت بازسازی عصب‌ها از جمله اثرات دیگر لیزر می‌باشد.

اثرات کلی لیزرها، بخصوص لیزرهای پر توان را می توان شامل موارد زیر دانست:

  • اثرات فتوشیمیایی (Photochemical Effects)
  • اثرات فتومکانیکال (Photomechanical Effects)

اثرات فتوشیمیایی (Photochemical Effects)

اثرات فتوشیمیایی شامل تاثیر بر میتوکندریها در اثر جذب بافتی و فعال کردن زنجیره اکسیداتیو، افزایش DNA،RNA ،ATP می شود. اینگونه تصور می‌شود که سیتوکروم‌ها در زنجیره انتقال الکترون قادرند طول موج مشخصی از لیزر را دریافت کنند.

انرژی امواج لیزری باعث می‌شود که این زنجیره سریعتر شده و تولید ATP و سنتز زنجیره‌های DNA و ساخت پروتئین با سرعت بیشتری انجام گیرد. این تغییرات در صورتی که از لیزرهای کم توان استفاده شود تا عمق ۴-۳ میلیمتر و با لیزرهای پر توان تا عمق ۷cm قابل مشاهده است.

اثرات فتومکانیکال (Photomechanical Effects)

اثرات فتومکانیکال بیشتر مربوط به لیزرهای پر توان با ایمپالسهای کوتاه و انرژی بسیار بالا صورت می‌گیرد و باعث ایجاد امواج Pressure wave و اثرات تحریکی روی بافتها شده و پرولیفراسیون سلولی را تحریک می‌کنند.

اثرات فتو حرارت (Photothermal Effects) دردمای ۴۲-۴۰ درجه اثرات انالولیک ضد درد و ضد التهاب لیزرها ظاهر می‌شود.

انتقال انرژی به بافت بخصوص در لیزرهای پر توان می تواند دمای متوسط بافت را افزایش دهد. در دمای ۴۶-۴۲ درجه متابولیسم بافتی به صورت برگشت پذیر کاهش یافته و باعث مهار درد در بافت می‌شوند. ایجاد دمای بالاتر از ۴۶ درجه به قابل برگشت بافتی منجر شود.

لیزرتراپی
لیزرتراپی

کاربردها و موارد استفاده از لیزر تراپی در فیزیوتراپی

کاربردها و موارد استفاده از لیزرتراپی شامل موارد زیر است:

  1. اثرات ضد التهابی (Anti inflammatory)
  2. اثرات ضد درد (Analgesic effects)
  3. اثرات ضد تورم (Anti edema effect)
  4. Biostimulating effects

از این اثرات در درمان بیماری‌های عصبی-عضلانی بصورت روز افزون استفاده می‌شود. از این بیماریها می توان موارد زیر را نام برد.

  • رادیکولوپاتی‌ها یا التهاب ریشه‌های عصبی گردن و کمر در اثر دیسک و سیاتیک، آرتروز و …
  • بهبود انواع زخم ها (زخمهای دیابتیک، زخمهای بستر …)
  • دردهای ناشی از التهاب تاندون (Tendinitis ها) و پیچ خوردگی‌های تاندونی
  • دردهای مفصلی همچون آرتروز
  • دردهای روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید
  • دردهای ناشی از ضربه‌ها و بعد از اعمال جراحی
  • دردهای ناشی از گیر افتادگی عصب مانند سندرم تونل مچ دست (در موارد خفیف و متوسط)
  • درمان آسیب‌های ورزشی در بازسازی و تحریک رشد اعصاب محیطی مثلا فلج عصب صورت یا آسیب اعصاب محیطی
  • درمان دردهای ناشی از نروپاتی‌های محیطی مانند نروپاتی دیابتیک
  • دردهای عضلانی مانند سندرم مایوفاشیال (نقاط دردناک ماشه ای Trigger points)

لیزر تراپی یکی از تجهیزاتی که در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی لاله استفاده می‌شود و در فیزیوتراپی و درمان گردن درد کاربرد دارد.

عوارض جانبی و مشکلات لیزر درمانی

از دید بسیاری از مردم حتی در این زمان لیزر چیزی جدید و خطرناک می‌باشد؛ به این علت که ماهیت واقعی لیزر را نمی شناسند و یا به علت جدید بودن این روش آن را با اشعه رادیواکتیو اشتباه می‌گیرند.

لیزر فیزیوتراپی در صورتیکه اصولی و با دوز مناسب استفاده شود، فاقد عوارض جانبی بوده و هیچ خطری برای انسان ندارد.

موارد منع استفاده از لیزر

توصیه می‌شود که در بیماران زیر از استفاده از لیزر درمانی پرهیز شود:

  1. در خانم‌های حامله لیزر در ناحیه شکم، کمر و لگن نبایستی استفاده شود.
  2. بیماران سرطانی و در بدخیمی‌ها در ناحیه تومور استفاده از لیزر ممنوع می‌باشد.
  3. بیماران دارای Pacemaker لیزر بر روی قفسه سینه استفاده نشود.
  4. بیماران حساس به نور (Photosensitive) مناطق نزدیک به چشم به خصوص در لیزرهای پر توان

فرایند لیزرتراپی چگونه است؟

چنانچه برای بیمار، لیزرتراپی تجویز شود یا توسط پزشک معالج خود جهت لیزر درمانی ارجاع گردد، پس از معاینه و تعیین پروتکل مناسب و برنامه درمانی، جلسات شروع می کرد.

مدت زمان جلسات لیزرتراپی

زمان هر جلسه لیزر درمانی بسته به نوع لیزر و محل و علت مراجعه بیمار بین ۳۰-۵ دقیقه می‌باشد.لازم به ذکر است که در مرکز طب فیزکی و فیزیوتراپی لاله از لیزر فیزیولاین که یکی از بهترین لیزرهای پرتوان بوده و مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا است، استفاده می‌گردد.

1 دیدگاه

  • محمودی پاسخ

    مقاله بسیار جالبی بود ممنون از جناب دکتر جهت ارائه کردن این اطلاعات
    بسیار سودمند بود
    در پناه حق یا علی

    7 شهریور 1402 در 1:56 بعد از ظهر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


×