پارگی رباط صلیبی یک آسیب بسیار شایع زانو است. پارگی رباط صلیبی زانو می‌تواند برای ورزشکاران حرفه‌ای که ورزش‌هایی مانند فوتبال، راگبی، بسکتبال و والیبال انجام می‌دهند و برای کسانی که کارهای فیزیکی سنگین انجام می‌دهند اتفاق بیفتد. در این مقاله قصد داریم به بررسی علت و علائم پارگی رباط صلیبی زانو بپردازیم و همچنین انواع روش های درمان آن را بیان کنیم.
رباط صلیبی زانو چیست؟
رباط‌ها نوارهای محکمی هستند که یک استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کنند. ساختار استخوانی مفصل زانو از استخوان ران، استخوان درشت‌نی و کشکک تشکیل می‌شود. رباط صلیبی یکی از چهار رباط اصلی داخل زانو است که استخوان ران را به استخوان درشت نی متصل می کند.
زانو اساسا یک مفصل لولایی است که از چهار رباط اصلی تشکیل شده است. این رباط‌ها عبارتند از:
- رباط طرفی داخلی (MCL) که در امتداد داخل زانو قرار دارد و از خم شدن زانو به داخل جلوگیری می‌کند.
- رباط طرفی خارجی (LCL) در امتداد بیرونی زانو قرار دارد و از خم شدن زانو به بیرون جلوگیری می‌کند.
- رباط صلیبی قدامی (ACL) در وسط زانو قرار دارد و از لغزش استخوان ساق پا در جلوی استخوان ران جلوگیری می‌کند.
- رباط متقاطع خلفی (PCL) با رباط صلیبی کار می‌کند و از لغزش استخوان ساق پا به سمت عقب در زیر استخوان ران جلوگیری می‌کند.
سطح تحمل کننده وزن زانو توسط لایه‌ای از غضروف مفصلی پوشیده شده است. در دو طرف مفصل، بین سطوح غضروفی استخوان ران و درشت نی، منیسک داخلی و منیسک جانبی قرار دارند. منیسک‌ها به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند و با غضروف کار می‌کنند تا فشارهای بین درشت نی و استخوان ران را کاهش دهند.
پارگی رباط صلیبی زانو چگونه است؟
منظور از پارگی رباط صلیبی زانو آسیب به رباط صلیبی قدامی (ACL) است که در مرکز زانو قرار دارد. پاره شدن رباط صلیبی زانو ممکن است به صورت جزئی (بخشی از رباط پاره شود) یا کامل (رباط دو تکه شود) باشد.
حدود نیمی از صدمات وارده به رباط صلیبی قدامی همراه با آسیب به سایر ساختارهای زانو مانند غضروف مفصلی، منیسک یا سایر رباط‌ها است. پارگی رباط صلیبی بر اساس شدت آن می‌تواند در سه سطح مختلف درجه‌بندی شوند:
پارگی رباط صلیبی درجه یک (خفیف)
رباط در پیچ‌خوردگی درجه یک آسیب خفیفی دیده است. کمی کشیده شده است، اما همچنان می‌تواند به ثابت نگه داشتن مفصل زانو کمک کند.
پارگی رباط صلیبی درجه دو (جزئی)
یک پیچ خوردگی درجه دو باعث کشیده شدن و شل شدن رباط می‌شود. این وضعیت اغلب تحت عنوان پارگی جزئی رباط صلیبی شناخته می‌شود. این وضعیت معمولا نادر است.
پارگی رباط صلیبی درجه سه (شدید)
این نوع آسیب به رباط صلیبی معمولا تحت عنوان پارگی کامل رباط شناخته می‌شود. رباط به دو قسمت تقسیم شده و مفصل زانو ناپایدار می‌شود.
علت پارگی رباط زانو
پارگی رباط صلیبی زانو اغلب در طول فعالیت‌های ورزشی و تناسب اندام اتفاق می‌افتد. در طی انجام این فعالیت‌ها فشار سنگینی به زانو وارد می‌شود. هنگامی که رباط آسیب می‌بیند، معمولا پارگی جزئی یا کامل بافت به‌وجود می‌آید. یک آسیب خفیف ممکن است باعث کشیدگی رباط شود اما رباط پاره نشود.
مهم‌ترین دلایل پارگی رباط زانو شامل موارد زیر است:
- کاهش ناگهانی سرعت و توقف ناگهانی
- تغییر ناگهانی جهت (برش)
- فرود ناشی از یک پرش
- ضربه مستقیم به زانو یا برخورد، مانند تکل فوتبال
کاهش سرعت و توقف ناگهانی
کاهش سرعت و توقف سریع می‌تواند نیروی چرخشی (گشتاور) به زانو وارد کند و سبب پارگی رباط صلیبی پا شود.
تغییر ناگهانی جهت و ایجاد برش
چرخش یا برش سریع ممکن است در حین ورزش‌های رایج مانند فوتبال، راگبی، هاکی روی چمن و چوگان رخ می‌دهد که می‌تواند فشار شدیدی بر رباط صلیبی زانو و سایر رباط‌های زانو وارد کند.
فرود ناشی از پرش
در هر فعالیتی که شامل پریدن باشد، فرود سخت یا نامناسب می‌تواند به رباط صلیبی زانو آسیب برساند. این اتفاق ممکن است در طول انجام ورزش‌هایی شامل والیبال، بسکتبال، اسکیت و ژیمناستیک رخ دهد.
ضربه مستقیم به زانو
زمانی که زانوی ورزشکار با بازیکن یا جسم دیگری برخورد می‌کند خطر پاره شدن رباط صلیبی زانو وجود دارد.
ریسک پارکی رباط صلیبی در چه کسابی بیشتر است؟
در میان ورزشکاران، نوجوان بیشترین میزان آسیب رباط صلیبی را دارند. این گروه سنی جزو فعال‌ترین گروه‌های سنی هستند. همچنین زنان پنج تا هشت برابر بیشتر از مردان در معرض پارگی رباط صلیبی زانو هستند. علت این امر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- زنان معمولا در عضلات جلوی ران (چهارسر) قدرت بیشتری نسبت به عضلات پشت ران (همسترینگ) دارند. این عدم تعادل به زانوهای آنها فشار وارد می‌کند.
- زنان تمایل دارند با زانوهای صاف تری نسبت به مردان فرود بیایند، که باعث کاهش کارایی عضلات آنها به عنوان ضربه‌گیر می‌شود.
- زنان اغلب در طول مانورهایی که شامل بریدن، چرخاندن یا فرود می‌شوند اجازه می‌دهند زانوهایشان به سمت داخل بیفتد، که می‌تواند فشار بیشتری بر رباط‌های زانو وارد کند.
لازم به ذکر است که با تمرین متمرکز، هر ورزشکاری می‌تواند ثبات زانوهای خود را افزایش داده و خطر آسیب پارگی رباط صلیبی پا را کاهش دهد.
علائم پارگی رباط صلیبی زانو
هنگامی که رباط صلیبی قدامی آسیب می‌بینید، ممکن است صدای ترکیدن یا ترک خوردن را بشنوید و ممکن است احساس کنید زانوی خود از محل خود خارج می‌شود. درد همراه با تورم در عرض 24 ساعت، باعث تورم زانو خواهد شد.
سایر علائم پاره شده رباط صلیبی زانو معمول عبارتند از:
- از دست دادن دامنه حرکت
- ناراحتی در هنگام راه رفتن
- احساس بی‌ثباتی زانو
تشخیص پاره شدن رباط صلیبی زانو چگونه است؟
برای تشخیص پارگی رباط صلیبی زانو اقدامات زیر انجام می‌شود:
- معاینه فیزیکی و بررسی شرح حال بیمار
- انجام تست‌های تصویربرداری
معاینه فیزیکی و بررسی شرح حال بیمار
در اولین ویزیت، پزشک در مورد علائم و سابقه پزشکی بیمار سوالاتی خواهد پرسید. در طول معاینه فیزیکی، پزشک تمام ساختارهای زانوی آسیب دیده را بررسی می‌کند و آنها را با زانوی آسیب دیده مقایسه می‌کند. اکثر آسیب‌های رباط را می‌توان با معاینه فیزیکی کامل زانو تشخیص داد.
تست‌های تصویربرداری برای تشخیص پارگی رباط صلیبی
تست‌های تصویربرداری برای تشخیص پارگی رباط صلیبی شامل موارد زیر است:
- تصویربرداری اشعه ایکس
- ام آر آی
تصویربرداری اشعه ایکس
اگرچه اشعه ایکس هیچ آسیبی در ناحیه رباط صلیبی قدامی نشان نمی‌دهند، این روش می‌تواند نشان دهد که آیا آسیب با شکستگی استخوان همراه است یا خیر.
ام آر آی
اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی می‌تواند تصاویر بهتری از بافت‌های نرم مانند رباط صلیبی قدامی ایجاد می‌کند. با این حال، در اکثر موارد برای تشخیص پارگی رباط صلیبی نیازی به MRI نیست.
روش های درمان پارگی رباط صلیبی زانو
درمان پارگی رباط زانو بسته به شرایط فردی بیمار متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، ورزشکار جوانی که ورزش‌های حرفه‌ای انجام می‌دهند به احتمال زیاد برای بازگشت ایمن به مسابقات نیاز به جراحی دارد. افرادی که تحرک کمتری دارند یا افراد مسن می‌توانند از روش های غیر جراحی درمان رباط صلیبی استفاده کنند.
درمان پارگی رباط صلیبی زانو بدون جراحی
در درمان غیرجراحی، فیزیوتراپی و توانبخشی مداوم می‌تواند باعث بهبود وضعیت زانو شود. متخصص طب فیزیکی و توانبخشی همچنین می‌تواند به بیمار نحوه پیشگیری از پارگی مجدد رباط صلیبی را نیز آموزش دهد.
افرادی که دچار پاره شدن رباط صلیبی زانو شده‌اند باید برای پیشگیری از بی‌ثباتی زانو از زانوبند لولایی استفاده کنند. با این حال، بسیاری از افرادی که ترجیح می‌دهند عمل جراحی زانو انجام ندهند، ممکن است آسیب ثانویه به زانو به دلیل دوره‌های بی‌ثباتی مکرر تجربه کنند.
به طور کلی درمان رباط صلیبی بدون جراحی برای افراد با شرایط زیر توصه می‌شود:
- افرادی که که دچار پارگی جزئی رباط و بدون علائم بی‌ثباتی در زانو شده‌اند.
- افرادی که دچار پارگی کامل رباط و بدون علائم بی ثباتی زانو شده‌اند.
- کسانی که کارهای یدی سبک انجام می‌دهند یا سبک زندگی کم‌تحرکی دارند.
- در کودکان که صفحات رشد آنها هنوز باز است.
به طور کلی راه های غیر جراحی درمان رباط صلیبی زانو شامل موارد زیر است:
- استفاده از بریس
- فیزیوتراپی زانو
استفاده از بریس برای درمان رباط صلیبی زانو
پزشک ممکن است یک بریس برای محافظت از زانو در برابر بی‌ثباتی توصیه کند. علاوه بر این برای محافظت بیشتر از زانو ممکن است به بیمار عصا داده شود تا از وارد کردن وزن به پاها جلوگیری شود.
درمان رباط صلیبی زانو با فیزیوتراپی
اگر قصد انجام عمل جراحی رباط صلیبی ندارید، فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند تا قدرت، چابکی و تعادل عضلانی شما بازگرداند تا بتوانید به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. فیزیوتراپیست شما ممکن است راه‌هایی را به شما آموزش دهد که فعالیت بدنی خود را اصلاح کنید تا فشار کمتری به زانوی خود وارد کنید. علاوه بر این، اگر تصمیم به انجام جراحی رباط صلیبی زانو دارید، فیزیوتراپی می‌تواند برای قبل و بعد از جراحی توصیه شود.
فیزیوتراپی قبل از جراحی رباط صلیبی زانو
اگر جراح ارتوپد تشخیص دهد که جراحی رباط صلیبی زانو ضروری است، فیزیوتراپی قبل از جراحی می‌تواند مفید باشد. برخی از جراحان بیماران خود را برای یک دوره کوتاه توانبخشی قبل از جراحی به فیزیوتراپیست ارجاع می‌دهند. فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش تورم، افزایش دامنه حرکت زانو و تقویت عضلات ران (چهارسر ران) کمک می‌کند.
فیزیوتراپی بعد از جراحی رباط صلیبی زانو
جراح ارتوپد دستورالعمل‌های پس از جراحی را به فیزیوتراپیست ارائه می‌دهد، تا یک برنامه درمانی فردی براساس نیازها و اهداف خاص بیمار طراحی کند.
برنامه درمانی پس از جراحی رباط صلیبی شامل موارد زیر است:
- یخ درمانی
- استفاده از بریس
- تمرینات حرکتی
- تمرینات کششی
- تمرینات تعادلی
- تحریک الکتریکی
جراحی رباط صلیبی زانو
پارگی رباط صلیبی معمولا با استفاده از بخیه برای دوختن مجدد به یکدیگر ترمیم نمی‌شوند، زیر رباط‌ها ترمیم شده معمولا در طول زمان از کار می‌افتند. بنابراین، رباط صلیبی پاره شده به طور کلی با یک پیوند ساخته شده از تاندون جایگزین می‌شود.
روش های جراحی رباط صلیبی زانو شامل موارد زیر است:
- اتوگرافت تاندون کشکک
- اتوگرافت تاندون همسترینگ
- اتوگرافت تاندون چهارسر ران
- آلوگرافت تاندون کشکک، تاندون آشیل، نیمه تاندینوس، گراسیلیس یا تاندون تیبیالیس خلفی
جراحی اتوگرافت تاندون کشکک
در اتوگرافت تاندون کشکک از یک سوم میانی تاندون کشکک بیمار به همراه یک پلاگ استخوان از ساق پا و کاسه زانو استفاده می‌شود. این روش اغلب برای برخی از ورزشکاران و بیمارانی که مشاغل آنها شامل استفاده زیاد از زانو نیست، توصیه می‌شود.
برخی عوارض اتوگرافت تاندون کشکک عبارتند از:
- درد بعد از عمل در پشت کاسه زانو
- درد همراه با استفاده از زانو
- خطر افزایش سفتی بعد از عمل
- خطر شکستگی کشکک
اتوگرافت تاندون همسترینگ
در این روش از تاندون نیمه تاندینوز همسترینگ در سمت داخلی زانو در ایجاد اتوگرافت تاندون همسترینگ برای بازسازی رباط صلیبی استفاده می‌شود. برخی از جراحان از یک تاندون اضافی به نام گراسیلیس استفاده می‌کنند که در زیر زانو در همان ناحیه متصل است.
مزایای روش اتوگرافت تاندون همسترینگ در مقایسه با اتوگرافت تاندون کشکک شامل موارد زیر است:
- مشکلات کمتر با درد قدامی زانو یا درد کاسه زانو بعد از جراحی
- مشکلات سفتی کمتر بعد از عمل
- برش کوچکتر
- بهبودی سریعتر
اتوگرافت تاندون چهارسر ران
اتوگرافت تاندون چهارسر ران اغلب برای بیمارانی استفاده می‌شود که قبلا اقداماتی برای بهبود رباط صلیبی انجام داده‌اند اما نتیجه‌ای نگرفته‌اند. در این روش از یک سوم میانی تاندون چهارسر ران بیمار و یک پلاگ استخوانی از انتهای بالایی کلاهک زانو استفاده می‌شود. این اقدام باعث ایجاد پیوند بزرگتری برای بیماران قد بلندتر و سنگین‌تر ایجاد می‌کند.
آلوگرافت‌ها
آلوگرافت‌ها پیوندهایی هستند که که می‌توانند برای درمان رباط صلیبی زانو استفاده شوند. از جمله مزایای استفاده از بافت آلوگرافت می‌توان به از بین بردن درد ناشی از گرفتن پیوند از بیمار، کاهش زمان جراحی و برش‌های کوچکتر اشاره کرد.
اقدامات لازم جهت پیشگیری از پارگی رباط صلیبی زانو پا
تمرینات و حرکات ورزشی مناسب می‌تواند به کاهش خطر کشیدگی رباط صلیبی زانو و پارگی آن کمک کند. یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یا فیزیوتراپیست می‌تواند یک سری تمرینات مناسب جهت پیشگیری از پاره شدن رباط صلیبی زانو پیشنهاد دهد.
برنامه‌های ورزشی برای کاهش آسیب به رباط صلیبی عبارتند از:
- تمریناتی برای تقویت باسن، لگن و پایین شکم
- تمریناتی که عضلات پا را تقویت می کند، به ویژه تمرینات همسترینگ، برای اطمینان از تعادل کلی در قدرت عضلات پا
- تمرینات با تاکید بر تکنیک و وضعیت مناسب زانو در هنگام پریدن و فرود آمدن از پرش
- آموزش نحوه صحیح قرارگیری زانو هنگام انجام حرکات چرخشی و برش
فیزیوتراپی در منزل برای درمان پارگی رباط صلیبی زانو
فیزیوتراپی در منزل را می‌توان به عنوان بهترین درمان برای پاره شدن رباط صلیبی زانو بدون نیاز به عمل جراحی درنظر گرفت. با استفاده از تکنینک‌های فیزیوتراپی، می‌توان قدرت عضلات زانو را افزایش داد تا از این طریق تعادل زانو بازیابی شود.
علاوه بر این، افرادی که قصد انجام عمل جراحی رباط صلیبی زانو را دارند نیز می‌توانند از خدمات فیزیوتراپی در خانه بهره‌مند شوند. فیزیوتراپی قبل از جراحی رباط صلیبی معمولا به منظور تسکین درد و تورم و تقویت عضلات چهار سر ران انجام می‌شود. فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی نیز برای بازیابی زانو انجام می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید