آمار نشان می‌دهد كه حدود 90 درصد بالغين در طول زندگی خود كمر درد را تجربه می‌كنند. بنابراين به احتمال زياد شما هم دچار چنين وضعيتی شده‌ايد. 3-2 روز از شدت كمر درد نمی‌توانستيد خم و راست شويد، حتی پايتان را‌هم نمی‌توانستید بلند كنید و بالاخره بعد از يک هفته خوب شديد و آخرش هم نفهميديد مشكل شما سیاتیک کمر بوده يا چيز ديگر.
سیاتیک چیست؟
سیاتیک نام يک عصب است. اصطلاح سیاتیک در حقيقت مربوط به دردی است كه در طول عصبی به همين نام انتشار می‌يابد. اين عصب طولانی‌ترين عصب داخل بدن شما است كه از لگن تا انتهای پا ادامه دارد و در طول مسير خود به شاخه‌های متعددی تقسيم میشود.
هرگونه فشار بر روی اين عصب می‌تواند باعث ايجاد درد در تمام طول عصب شود (يعنی مسيری كه از كمر شروع میشود و از پشت پا پايين می‌آيد و تا پاشنه پا می‌رسد.)
البته علائم ممكن است از يك درد خفيف تا ناتوانی و از كارافتادگی كامل متغير باشد وگاهی ممكن است با احساس خارش، سوزش، بی‌حسی و ضعف عضلانی هم همراه باشد.
اين درد به‌طور تدريجی شروع شده و با گذشت زمان افزايش می‌يابد و در هنگام نشستن، برخاستن، عطسه و يا سرفه‌كردن بدتر میشود. ويژگی آن هم اين است كه معمولا فقط يكی از اندام‌های تحتانيی شما را درگير می‌كند.
در موارد خيلی شديد بيماری، شايد حتی كنترل مثانه و يا روده نيز از دست برود. اين وضعيت اخير، بسيار نادر، اما بسيار خطرناک است. اگر دچار بی‌اختیاری ادرار شده‌اید مقاله درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع با بیوفیدبک را بخوانید.
شایعترین علت درد سیاتیک چیست؟
شايعترين علت بيماری سیاتیک بيرون‌زدن ديسک بين مهرهای و فشار آن بر روی ريشههای عصبی است كه به آن فتق ديسک بين مهرهای نيز گفته میشود.
ديسک‌های بين مهرهای صفحاتی از جنس غضروف هستند كه مهره‌ها را از هم جدا می‌كنند. ديسك‌های سالم، ستون مهره‌ها را انعطاف‌پذير نگاه داشته و كمک می‌كنند تا مهره‌ها بتوانند به‌راحتی بر روی هم بلغزند.
با افزايش سن، اين ديسک‌ها شروع به تحليل رفتن می‌كنند و خشک و تاحدی شكننده می‌شوند. اين مسئله موجب بيرون رانده‌شدن ديسک از محل خود (فتق) و فشار آن بر روی ريشه عصبی و در نتيجه بروز علائم بیماری سیاتیک میشود.
اگر دچار بیرون زدگی دیسک کمر هستید، مقاله درمان دیسک کمر را مطالعه کنید تا با روش‌های فیزیوتراپی و غیرجراحی آشنا شوید.
سایر دلایل سیاتیک کمر
البته به غير از فتق ديسک بين‌‌مهره‌ای، عوامل ديگری نيز باعث ايجاد درد سیاتیک می‌شوند. برخی از دلایل سیاتیک کمر عبارتند از:
- تنگی ستون مهره‌ها
- نشانگان پيريفورميس
- تومورهای نخاعی كه بر روی ريشههای عصبی فشار وارد می‌كنند
- سوانحی نظير تصادفات اتومبيل و يا ضرب ديدن ستون مهره‌ها كه موجب آسيب به اعصاب می‌شوند
- تومورهای خود عصب سياتيك كه البته بسيار نادر هستند.
تنگی ستون مهره‌ها
تنگی ستون مهره‌ها در قسمت کمری و نيز بيماری اسپونديلوليستزيس (كه در آن يک مهره به آرامی بر روی مهره ديگر و رو به جلو می‌لغزد) می‌توانند باعث ايجاد علائم بيماری شوند.
نشانگان پيريفورميس
نشانگان پيريفورميس نام اختلالی است كه در اثر اسپاسم عضله‌ای به همين نام ايجاد میشود. اين عضله در نزديکی عصب سیاتیک قرار دارد و اسپاسم آن باعث فشار بر عصب و بروز درد سياتيکی میشود.
در برخی موارد هم هيچ‌گاه علتی جهت بيماری سیاتیک يافت نمی‌شود.
چه كسانی دچار درد سیاتیک می‌شوند؟
مهم‌ترين عوامل خطر برای بیماری سیاتیک شامل موارد زیر است:
- سن
- شغل
- فعالیت‌های فیزیکی
- فاکتورهای ژنتیکی
سن
تغييرات وابسته به سن درستون مهره‌ها شايعترين علت بیماری سیاتیک هستند. تحليل رفتن ديسک‌های بين مهرهای کمری از سن 30 سالگی شروع میشود ولی تنگی‌های ستون مهرهای كه يک علت ديگر درد سیاتیک کمر هستند اغلب افراد را در سنین بالاتر از 50 سال درگیر می‌كنند.
شغل
افرادی كه شغلشان نياز به چرخش مكرر كمر دارد، آنهایی كه بارهای سنگين حمل می‌كنند و كسانی كه به‌مدت طولانی رانندگی می‌كنند، بيش از ساير افراد دچار بيماری سیاتیک می‌شوند.
فعالیت‌های فیزیکی
افرادی كه برای مد‌ت‌های طولانی می‌نشينند و يا يک زندگی راكد و كم‌فعاليت را دنبال می‌كنند نسبت به افراد فعال‌تر، بيشتر مستعد ابتلا به سیاتیک کمر هستند.
فاكتورهای ژنتیکی
دانشمندان 2 ژن را شناسايی كرده‌اند كه تصور می‌رود وجود آنها باعث استعداد برخی افراد به بروز بيماری سياتيك میشود.
دیابت
علاوه بر موارد فوق، افراد مبتلا به بيماری ديابت نيز به‌دليل آسيب و تخريب عصبی كه در اثر ديابت در آنها ايجاد میشود، بيشتر مستعد ابتلا به درد سیاتیک هستند.
زمان مراجعه به پزشک برای سياتيك
بيماری خفيف معمولا با كمی صبر و حوصله خودبه‌خود از بين می‌رود. ولی اگر درد سیاتیک کمر با كارهایی كه انجام دادید بهبود نيافت و يا آنكه درد شما بيش از 6 هفته طول كشيد، بايد به دکتر طب فیزیکی در تهران مراجعه كنید.
در مواردی هم كه درد شما از ابتدا بسيار شديد است و يا روزبه‌روز بدتر میشود،بايد به پزشك مراجعه كنيد.
همچنین در مواردی كه درد شما به‌دنبال يک آسيب شديد نظير يک تصادف اتومبيل ايجاد شده و يا اگر علاوه بر درد، دچار مشكلاتی در اجابت مزاج شده‌ايد و يا اينكه درد شما شديد و ناگهانی و همراه با بی‌حسی و ضعف عضلات كمر و يا پا است، هيچ‌گونه تاخيری در مراجعه به پزشک جايز نيست.
تشخیص سیاتیک کمر چگونه است؟
برای تشخیص بیماری سیاتیک ابتدا پزشک از شما در مورد سابقه بيماريتان سوال خواهد كرد و سپس يک معاينه بالينی كامل با توجه ويژه به ستون مهره‌ها و پاهای شما انجام خواهد داد.
در طی معاينه به‌طور معمول چندين آزمون پايه‌ای، جهت بررسی قدرت عضلات و رفلكس‌های شما انجام میشود. مثلا پزشک از شما می‌خواهد كه بر روی انگشتان پا و يا پاشنه‌‌پايتان راه برويد و يا اينكه به‌صورت طاق باز دراز بكشيد و به آرامی يک پای خود را به‌صورت مستقيم بالا ببريد.
دردی كه در اثر بیماری سیاتیک ايجاد میشود، معمولا در اثر اين فعاليت‌ها بدتر میشود. تصويربرداری هم از رايج‌ترين اقداماتی است كه برای تشخیص بيماری شما انجام میشود.
درمان سیاتیک کمر؛ راحت و آسان
درد سیاتیک کمر بيشتر وقت‌ها به خوبی به درمان‌های سرپايی جواب می‌دهد. در واقع شما می‌توانید زندگی روزمره‌تان را ادامه دهيد و فقط بايستی از انجام فعاليت‌هایی كه ممكن است درد شما را بدتر كنند، پرهيز كنيد.
اگر چه استراحت به مدت يک تا چند روز سبب بهبودی نسبی بيماری میشود، ولی توجه داشته باشيد كه استراحت در بستر به مدت طولانی و عدم فعاليت، علائم شما را بدتر خواهند كرد.
قبل از اينكه به يكسری توصيه‌ها برای بهبود درد شما اشاره كنيم، تاكيد می‌كنيم كه چنانچه درد شما با گذشت زمان بهتر نشد، حتما به پزشک مراجعه كنيد، زيرا درصورت عدم درمان، ممكن است دچار عوارضی مثل آسیب دائمی عصب، از دست رفتن حس و حركت در اندام مبتلا و يا حتی از بين رفتن عملكرد روده و يا مثانه شويد.
اقدامات معمول جهت درمان بیماری سیاتیک عبارتند از:
- استفاده از کیسه یخ
- استفاده ازكيسه آب گرم
- انجام حركات كششی
- داروهای ضددرد
- فیزیوتراپی
- انجام ورزش‌های معمولی
- تزریق کورتون
- عمل جراحی
استفاده از كيسه يخ
مقداری يخ در يک حوله تميز قرار دهيد و آن را به مدت حداقل 15 تا 20 دقيقه بر روی ناحيه دردناک قرار دهيد. اين عمل را روزک 4 مرتبه تكرار كنيد. كيسه يخ باعث كاهش التهاب در محل میشود.
استفاده از كيسه آب گرم
پس از 48 ساعت از شروع درد، بهتر است در نواحی آسيب‌ديده، از گرما استفاده كنيد. چنانچه درد شما ادامه داشت، سعی كنيد به‌طور تناوب كيسه‌های گرم و سرد را بر روی ناحيه مبتلا قرار دهيد.
انجام حركات كششی
ورزش‌های كششی غيرفعال به شما كمک می‌كنند تا زودتر خوب شويد. از انجام حركات پرتابی و يا پيچشی جدا پرهيز كنيد.
داروهای ضددرد
آسپرين، استامينوفن و بروفن معمول‌ترين داروهای ضددردی هستند كه مورد استفاده قرار می‌گيرند، ولی استفاده بيش از مقادير توصيه شده، نه تنها نفعی برای شما ندارد، بلكه بسيار زيان‌آور است، زيرا اين داروها در صورت استفاده بيش از حد دارای عوارض جانبی نظير تهوع، خونريزی از معده و يا زخم‌های دستگاه گوارشی هستند.
برای جلوگيری از چنين حالتی، استفاده از پمادهای پيروكسيكام و ديكلوفناک هم مناسب است.
علاوه بر اين داروها در برخی از موارد ممكن است پزشک با توجه به علائم بيماری از داروهای ديگری نظير شل‌كننده‌های عضلانی، داروهای ضدافسردگی و … استفاده كند، ولی استفاده از اين‌گونه داروها فقط با دستور پزشک امكان‌پذير است.
درمان درد سياتيك با فیزیوتراپی
اگر ديسک شما از جای خود بيرون زده است، فيزيوتراپی نقشی اساسی در بهبودی شما دارد. هدف از انجام ورزش‌هایی كه به‌طور معمول در فيزيوتراپی انجام می‌شوند، كمک به قرار گرفتن بدن و اندام شما در وضعيت صحيح، تقويت عضلاتی كه از کمر شما حمايت می‌كنند و نيز كمک به تقويت انعطاف‌پذيری بدن شما است.
انجام ورزش‌های معمولی
ورزش موجب آزاد كردن اندورفين‌ها (مورفين درونی بدن) میشود. اندورفين‌ها واسطه‌های شیمیایی هستند كه از رسيدن پيام‌های درد به مغز جلوگيری می‌كنند. ورزش با تحريک آزاد شدن اندروفين‌ها در مقابله با ناراحتی‌های مزمن كمک بسياری می‌كند.
در مورد درد سیاتیک، تركيب ورزش‌های هوارسان با ورزش‌هایی كه انعطاف‌پذيری شما را بهبود می‌بخشند، می‌تواند در جلوگيری از تغييرات وابسته به سن در كمر شما موثر باشد.
تزریق کورتون و عمل جراحی
چنانچه مجموعه درمان‌های فوق در طی چندين ماه نتوانند درد شما را كاهش دهند، ممكن است انجام درمان‌های ديگر نظير تزريق كورتن به پرده‌های نخاعی و يا انجام عمل جراحی ضرورت پيدا كند.
راه های پیشگیری از سیاتیک
اگرچه تنها در 5 درصد موارد علت کمردرد، سیاتیک است، اما اگر دچار آن شويد، واقعا آزارتان می‌دهد. آگاهی و رعایت نکات زیر می‌تواند نقش كليدی در مراقبت از كمر شما داشته باشد:
- ورزش كردن به طور منظم
- درست بنشينيد
- وضعيت بدنی مناسبی داشته باشيد
- بلند كردن يک جسم سنگين
ورزش كردن به طور منظم
مهم‌ترين كاری كه بر سلامت کمرتان و البته سلامت كلی بدنتان می‌توانيد انجام دهيد، ورزش كردن است. در طی ورزش، بهتر است تمركز شما بيشتر بر روی عضلات شكم و كمرتان باشد، زيرا اين عضلات جهت راست ايستادن و قرار گرفتن شما در وضعيت مناسب بدنی ضروری هستند.
انجام ورزش‌هايی نظير يوگا، استفاده از دوچرخه‌های ثابت و تردميل به قوی نگاهداشتن اين عضلات كمک می‌كنند. البته می‌توانيد دوچرخه‌‌‌سواری را در خارج از منزل هم انجام دهيد، ولی ابتدا بايد مطمئن شويد كه صندلی و دستگيره‌های دوچرخه در وضعيت مناسبی برای بدن شما تنظيم شده‌اند.
درست بنشينيد
يك صندلی خوب بايد بتواند به‌خوبی از قوس کمری شما حمايت كند. اگر چنين نيست، برای حفظ اين قوس در هنگام نشستن، بهتر است از يک بالش نرم در پشت كمرتان استفاده كنيد.
سعی كنيد در فواصل بين فعاليت‌های نشستنتان حتما به‌طور تناوب استراحت كنيد، حتی اگر استراحت كردن شما فقط به‌صورت راه رفتن در اداره باشد.
در حين رانندگی هم سعی كنيد صندلی شما وضعيت مناسبی داشته باشد و وضعيت آن را طوری تنظيم كنيد كه لازم نباشد جهت دسترسی به پدال گاز، پای خود را به سمت آن پرتاب كنيد!
وضعيت بدنی مناسبی داشته باشيد
آگاهی از اينكه چگونه بايد درست بايستيد و درست بخوابيد و نيز آشنايی با صحيح بلند كردن اجسام سنگين، تاثیر بسياری جهت حفظ و نگهداری کمر شما دارد.
اگر قرار است برای مدت زمان طولانی بايستيد، سعی كنيد به‌طور تناوب بر روی يک پايتان تكيه كنيد و به پای ديگر استراحت دهيد و يا اگر قرار است در حالت ايستاده چيزی را بخوانيد، به‌جای آنكه جهت خواندن آن، به سمت جلو خم شويد، كتاب را بلند كرده و جلوی چشمانتان بياوريد.
جهت حفظ بهترين حالت هنگام خوابيدن بهتر است روی يک تشک سفت بخوابيد و از بالش جهت حمايت کمرتان استفاده كنيد، ولی از بالش‌هایی كه موجب می‌شوند گردن شما بيش از حد بالا رفته و زاويه تندی ايجاد كند، به هيچ‌وجه استفاده نكنيد.
بلند كردن يک جسم سنگين
ابتدا تصميم بگيريد كه آن را كجا می‌خواهيد قرار دهيد و چگونه قصد داريد آن را به آن نقطه برسانيد. جهت بلند كردن يک جسم سنگين، کمرتان را خم نكنيد بلكه زانوهایتان را خم كنيد و آن جسم را بلند كنيد.
جسم سنگين را نزدیک به بدنتان حمل كنيد و هيچ‌گاه بر روی کمرتان نچرخيد، بلكه سعی كنيد با محور كردن پاهايتان، بر روی پاهايتان بچرخيد. هنگامی كه خسته هستيد از حركت دادن اجسام سنگين جدا خودداری كنيد، زيرا خستگی موجب میشود با سختی و رنج بيشتری حركت كنيد.
هرگز سعی نکنید جسمی را كه احساس می‌كنيد سنگين‌تر از توانايی شماست، بلند كنيد.
درمان کمر درد در کلینیک لاله
کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی لاله با استفاده از کادر مجرب و متخصص و با دارا بودن انواع دستگاه‌های پیشرفته دنیا آماده ارائه خدمات در زمینه درمان کمر درد و سیاتیک به شما عزیزان است. برخی از خدمات فیزیوتراپی لاله عبارتند از:
- فیزیوتراپی در خانه
- یومی هو تراپی
- طب سوزنی
- مگنت تراپی
- و …
برای مشاوره درمانی و دریافت ویزیت توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با ما در ارتباط باشید.
(دکتر برزگری)
دیدگاهتان را بنویسید