درد شانه می‌تواند در هنگام یک عمل ساده مانند شانه زدن و خشک کردن موهایتان، دست بردن به پشت، یا گرفتن چیزی بالای سرتان رخ دهد. با افزایش سن، احتمال بیشتری وجود دارد که در شرایط مختلف درد شانه را تجربه کنید. در این مقاله در ابتدا به بررسی عملکرد مفصل شانه می‌پردازیم و پس از آن به بررسی کاربرد فیزیوتراپی شانه در درمان آسیب دیدگی شانه می‌پردازیم.
عملکرد شانه در بدن چگونه است؟
شانه دارای دو مفصل است که آن را به یکی از انعطاف‌پذیرترین قسمت‌های بدن شما تبدیل می‌کنند. مفصل اصلی شانه گلنوهومرال نام دارد که یک مفصل از نوع گوی و کاسه است. دلیل این نامگذاری این است که قسمت بالای استخوان بازو به شکل یک گوی است. این گوی در استخوان تیغه شانه قرار می‌گیرد که به عنوان کاسه عمل می‌کند و دامنه حرکتی وسیعی برای شانه فراهم می‌کند.
اما کاسه شانه در مقایسه با سایر مفاصل گوی و کاسه مانند لگن بسیار کوچک است. مفصل شانه با پوششی از ماهیچه‌ها که توسط طناب‌های قوی به نام تاندون به استخوان‌ها متصل شده‌اند، کنار هم قرار می‌گیرند و کنترل می‌شوند. این ماهیچه‌ها و تاندون‌ها کپسولی را در اطراف مفصل تشکیل می‌دهند و از حرکات آن پشتیبانی می‌کنند، اما می‌توانند احتمال دررفتگی آن را نسبت به سایر مفاصل افزایش دهند.
داخل کپسول، سینوویوم است که مایعی تولید می‌کند که باعث روان‌شدن مفصل می‌شود و غضروف را سالم نگه می‌دارد. غضروف به محافظت از استخوان‌های شما در برابر هرگونه ضربه کمک می‌کند. غضروف با قرارگیری بین استخوان‌های مفاصل شانه از سایش آنها به یکدیگر جلوگیری کند.
در بالای مفصل اصلی شانه، یک مفصل کوچکتر وجود دارد که در آن قسمت، بالای تیغه شانه (تحت عنوان آکرومیون) به استخوان طوق می‌رسد. این مفصل که تحت عنوان مفصل آکرومیوکلاویکولار شناخته می‌شود و به مفصل بزرگ‌تر زیرین کمک می‌کند تا در محدوده کامل خود حرکت کند، به‌ویژه زمانی که بازوی خود را بالا می‌برید، بلند می‌کنید یا پرتاب می‌کنید.
علت شانه درد چه مواردی می‌تواند باشد؟
عوامل و شرایط متعددی می‌توانند در ایجاد درد شانه نقش داشته باشند. شایع‌ترین علت شانه درد تاندونیت روتاتور کاف است. این مشکل معمولا با تاندون‌های متورم مشخص می‌شود.
یکی دیگر از علل شایع درد شانه، سندروم ایمپینجمنت شانه است که در آن روتاتور کاف بین آکرومیوم (بخشی از کتف که گوی را می‌پوشاند) و سر بازو (بخش گوی شکل استخوان بازو) گیر می‌کند.
گاهی اوقات درد شانه در نتیجه آسیب به محل دیگری در بدن مثلا گردن یا عضله دوسر بازو ایجاد می‌شود. این درد تحت عنوان درد ارجاعی شناخته می‌شود. درد ارجاعی معمولا با حرکت دادن شانه بدتر نمی‌شود.
سایر علل شانه درد عبارتند از:
- آرتروز
- پاره شدن غضروف
- پاره شدن روتاتور کاف
- کیسه‌های بورس یا تاندون‌های متورم
- خارهای استخوانی (برآمدگی‌های استخوانی که در امتداد لبه‌های استخوان ایجاد می‌شوند)
- گرفتگی عصب گردن یا شانه
- شکستگی استخوان شانه یا بازو
- شانه یخ زده
- در رفتن شانه
- آسیب ناشی از استفاده بیش از حد یا استفاده مکرر از شانه
- آسیب نخاعی
- حمله قلبی
تشخیص علت شانه درد چگونه است؟
پزشک متخصص برای تشخیص علت اصلی شانه درد در ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا هرگونه مشکل ساختاری را بررسی کند و هر چیزی را که ممکن است ستون فقرات یا گردن را درگیر کند رد می‌کند.
در مرحله بعد، دامنه حرکتی بیمار را آزمایش می‌کند تا ببیند شانه چقدر قوی و انعطاف‌پذیر است. این بررسی شامل حرکت دادن بازوها به روشهای مختلف، مانند بالای سر، در سراسر بدن یا پشت سر، و چرخش 90 یا 180 درجه است.
پزشک شما همچنین ممکن است یک یا چند آزمایش تصویربرداری را برای بررسی دقیق تر توصیه کند که شامل موارد زیر است:
- اشعه ایکس
- اسکم ام آر آی
- سی تی اسکن
- الکترومیوگرافی (EMG)
- آرتروسکوپی
تصویربرداری اشعه ایکس
تصویربرداری اشعه ایکس به پزشک کمک کنند تا خار استخوان، آرتریت و سایر علل مرتبط با استخوان درد شانه را پیدا کند. پزشک همچنین ممکن است یک آرتروگرام توصیه کند که شامل یک شات رنگ است تا جزئیات را واضح‌تر نشان دهد.
اسکن ام آر آی
در ام آر آی از امواج رادیویی و یک آهنربای قدرتمند برای ایجاد تصاویر دقیق از شانه استفاده می‌شود.
سی تی اسکن
سی تی اسکن مجموعه‌ای از اشعه ایکس است که از زوایای مختلف گرفته شده است. هنگامی که این تصاویر در کنار هم قرار می‌گیرند، تصویر بهتری از وضعیت شانه در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.
الکترومیوگرافی (EMG)
الکترومیوگرافی فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه‌گیری می‌کند تا مشخص شود آیا مشکلی در اعصاب وجود دارد یا خیر.
آرتروسکوپی
آرتروسکوپی یک روش جراحی است که با استفاده از یک دوربین فیبر نوری کوچک تصاویری با کیفیت بالا از شانه گرفته می‌شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است بتواند مشکل را در طول عمل درمان کند.
فیزیوتراپی چگونه به تسکین درد شانه کمک می‌کند؟
فیزیوتراپی برای درد شانه یک درمان موفق به شمار می‌رود. هدف از فیزیوتراپی شانه تقویت عضلات اطراف شانه برای بهبود عملکرد و تحرک شما است. فیزیوتراپیست با بررسی آسیب وارد شده به شانه، بهترین روش درمانی را به شما پشنهاد می‌دهد. این درمان به صورت سفارشی برای هر فرد طراحی خواهد شد تا باعث بهبود آسیب وارده به شانه شود.
درمانگر همچنین مجموعه‌ای از توصیه‌ها و نکات را به بیمار در مورد تغییر فعالیت‌های روزمره او ارائه می‌دهد تا از وارد شدن آسیب مجدد به شانه پیشگیری کند. علاوه بر این یک سری تمرینات ورزشی مناسب برای تقویت شانه به شما داده می‌شود تا پس از اتمام جلسات فیزیوتراپی بتوانید این تمرینات را به راحتی در خانه انجام دهید.
در برخی موارد، فیزیوتراپی شانه می‌تواند از نیاز به جراحی جلوگیری کند. این امر به‌ویژه برای افراد سالمند که ممکن است میزان موفقیت عمل جراحی شانه در آنها کمتر باشد، مفید است. مطالعات نشان می‌دهد که اکثر بیماران، استفاده از فیزیوتراپی برای آسیب شانه را کافی می‌دانند، اگرچه طول دوره بهبودی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. حتی در مواردی که جراحی اجتناب‌ناپذیر است، فیزیوتراپی یک راه عالی برای آماده‌سازی و تقویت بدن قبل و بعد از جراحی به شمار می‌رود.
چه زمانی باید فیزیوتراپی شانه را شروع کرد؟
تشخیص اینکه میزان آسیب وارده به شانه در چه حدی است و چه درمان و مراقبت‌هایی برای آن لازم است، بر عهده پزشک متخصص است. اگر درد شانه به قدری شدید باشد که مانع انجام فعالیت‌های روزمره شما شود، پزشک متخصص ممکن است درمان درد شانه به کمک فیزیوتراپی را برای شما تجویز کند.
بهتر است درمان فیزیوتراپی شانه را در سریع‌ترین زمان ممکن شروع کنید. اگر آسیب شانه به دلیل استفاده مکرر از آن ایجاد شده است، بسیار مهم است که تا زمانی‌که آسیب وارده به شانه شدیدتر نشده است، اقدامات درمانی را شروع کنید. هرچه درمان آسیب دیدگی شانه را عقب‌تر بیاندازید، احتمال اینکه برای درمان آن به جراحی نیاز باشد، بیشتر است. این امر همچنین می‌تواند از لحاظ مالی نیز برای شما هزینه‌های بیشتری به همراه دشته باشد.
اگر دچار شانه درد هستید به کلینیک طب فیزیکی در تهران مراجعه نمایید تا پس از بررسی توسط متخصص بهترین راهکار درمانی به شما ارائه شود.
مزایای فیزیوتراپی برای درمان درد شانه
فیزیوتراپیست پس از ارزیابی وضعیت شانه بر اساس علائم و نشانه‌هایی که بیمار دارد، بهترین روش درمانی را برای فرد طراحی می‌کند. این برنامه درمانی شامل مجموعه‌ای از تمرینات ورزشی و سایر درمان‌ها است. استفاده از درمان‌های فیزیوتراپی شانه می‌تواند فوآید فراوانی برای بیمار داشته باشد.
برخی از مزایای فیزیوتراپی برای درمان شانه درد شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند علت اصلی شانه درد را تشخیص دهند.
- فیزیوتراپیست با بررسی فعالیت‌های روزمره فرد در خانه و محل کار بهترین اقدامات برای جلوگیری از تشدید درد شانه را تجویز می‌کند.
- فیزیوتراپی می‌تواند مانع از آسیب دیدگی بیشتر شانه شده و جراحی شانه را به تاخیر می‌اندازد.
- با استفاده از فیزیوتراپی می‌توان عضلات شانه را تقویت کرد و از آسیب دیدگی مجدد آن جلوگیری کرد.
چه اقداماتی در جلسات درمان فیزیوتراپی شانه انجام می‌شود؟
بسته به شرایط آسیب وارد شده به شانه، فیزیوتراپیست‌ها درمان‌های مختلفی برای درمان شانه درد پیشنهاد می‌دهند که شامل موارد زیر است:
- یخ درمانی
- گرما درمانی
- درمان‌های دستی
- حرکات کششی
- تقویت شانه
- موبیلیزاسیون مفصل
- اولتراسوند درمانی
- تحریک الکتریکی
- استفاده از چسب ورزشی
- استفاده از نوار حرکتی
- اصلاح فعالیت‌ها
- ارگونومی محل کار
- برنامه تمرینی خانگی
یخ درمانی
فیزیوتراپیست‌ها استفاده از یخ را برای نقاط آسیب دیده شانه تجویز می‌کنند. یخ درمانی به کاهش التهاب و تورم شانه کمک می‌کند و می‌تواند باعث کاهش درد شود.
گرما درمانی
بر خلاف یخ درمانی که در ساعات اولیه آسیب استفاده می‌شود، گرما درمانی بهتر است پس از گذشت 72 ساعت استفاده شود. مانند گرما درمانی نیز همانند یخ درمانی به صورت مسکن عمل می‌کند و به عضلات اجازه می‌دهد تا تسکین یابند.
فیزیوتراپی شانه از طریق درمان‌های دستی
در روش درمان دستی، فیزیوتراپیست با دستان خود در جهات خای به شانه را ماساژ می‌دهد تا از این تریق به بافت‌ها کمک کند تا بخشی از تحرک طبیعی خود را به دست آورد.
حرکات کششی
کشش یک نوع رایج درمان برای درد شانه است. انجام حرکات کششی به عضلات شانه کمک می‌کند تا دامنه حرکتی خود را بدست آورند. فیزیوتراپیست احتمالا سطوح مختلفی از کشش را اعمال می‌کند که ممکن است بسته به آسیب، قسمت آسیب‌دیده و همچنین وضعیت گردن و ستون فقرات طراحی شود.
تقویت شانه
تویت شانه مجموعه اقدامات و تمریناتی است که فیزیوتراپیست برای قوی‌تر کردن ماهیچه‌ها و عضلات شانه طراحی می‌کند. این حرکات در حقیقت باعث می‌شود شما نسبت به قبل از آسیب قوی‌تر شوید و از این رو احتمال عود کردن مجدد درد کاهش می‌یابد.
موبیلیزاسیون مفصل
نوع دیگری از درمان که در فیزیوتراپی گردن ضروری است، تحرک مفصل می‌باشد که با کشش کپسول مفصلی، تحرک شانه آسیب دیده افزایش پیدا می‌کند. از آنجایی که این روش نیاز به درک کامل آناتومی دارد، فقط توسط یک فیزیوتراپ حرفه‌ای و آموزش دیده انجام می‌شود.
اولتراسوند درمانی
اولتراسوند درمانی استفاده از امواج صوتی (ارتعاشات) برای درمان آسیب دیدگی شانه است. زمانی که امواج اولتراسوند از دستگاه به پوست منتقل می‌شوند، باعث لرزش بافت‌های مجاور می‌گردند، به‌خصوص بافت‌هایی که حاوی کلاژن هستند. این افزایش ارتعاش، منجر به تولید گرما در داخل بافت‌ها می‌شود. گرما گردش خون را در بافت بهبود می‌بخشد، که هم موجب کاهش درد می‌شود و هم به التیام آسیب کمک می‌کند.
اولتراسوند درمانی همچنین به افزایش کشسانی ماهیچه‌ها به خصوص در موارد یخ زدگی شانه کمک می‌کند تا به عضلات اجازه کشش راحت‌تر و در نتیجه افزایش دامنه حرکت را بدهد.
تحریک الکتریکی
یکی از راه های تقویت عضلات شانه آسیب دیده، تحریک اعصاب است. از روش تحریک الکتریکی می‌توان برای انقباض عضلات و کاهش التهاب استفاده کرد.
استفاده از چسب ورزشی
فیزیوتراپیست شما ممکن است استفاده از نوار چسب ورزشی را به عنوان بخشی از فیزیوتراپی شانه همراه با سایر روشهای درمانی مانند تمرینات ورزشی یه کار گیرد.
استفاده از نوار حرکتی
در حالی که نوار چسب ورزشی با هدف محدود کردن حرکت استفاده می‌شود، نوار حرکتی، حرکت را به روشی ایمن و مطمئن افزایش می‌دهد. این روش در عین حال باعث افزایش گردش خون در اطراف شانه می‌شود. بسته به نوع آسیب شانه که از آن رنج می‌برید، فیزیوتراپ ممکن است از یکی از نوار استفاده کند.
اصلاح حرکات
برای کاهش احتمال بازگشت آسیب دیدگی شانه، فیزیوتراپ معمولا توصیه‌هایی به شما می‌کند تا شیوه انجام فعالیت‌های روزمره خود را اصلاح کنید. به عنوان مثال، اگر از شانه یخ زده رنج می‌برید، فیزیوتراپ ممکن است به شما توصیه کند که بیش از حد به شانه خودتان استراحت ندهید.
ارگونومی محل کار
شیوه کاری در عصر حاضر به گونه‌ای است که افراد معمولا لازم است ساعت‌ها پشت میز بنشینند. ارگونومی محل کار شامل شیوه‌های صحیح نشستن پشت میز است. علاوه بر این فیزیوتراپیست می‌تواند یک سری تمرینات خاص را به شما آموزش دهد که بتوانید پشت میز در محل کار انجام دهید.
برنامه تمرینی خانگی
تمرینات فیزیوتراپی شانه که در جلسات فیزیوتراپی انجام می‌دهید، احتمالا پس از اتمام جلسات نیز باید انجام شوند. فیزیوتراپیست مجموعه‌ای از تمرینات در خانه را برای شما طراحی می‌کند. شیوه صحیح انجام این تمرینات در طول جلسات فیزیوتراپی به شما آموزش داده می‌شود.
فیزیوتراپی شانه در منزل
فیزیوتراپی در منزل به بیمارانی که به خاطر کهولت سن یا شدت آسیب، توانایی حرکت ندارند کمک می‌کند تا برنامه درمانی خود را در خانه انجام دهند و از فواید فیزیوتراپی بهره‌مند شوند.
برای آشنایی بیشتر با خدمات فیزیوتراپی در خانه که توسط مرکز طب فیزیکی و توانبخشی لاله در تهران انجام می‌شود، مقاله تکنیکها و روشهای فیزیوتراپی در منزل را مطالعه کنید.
دیدگاهتان را بنویسید