بی اختیاری ادرار یکی از مشکلاتی است که در کودکان، بزرگسالان و سالمندان دیده می‌شود. برای درمان بی اختیاری ادرار در مردان و زنان ابتدا باید علت این عارضه و همچنین بهترین روش درمانی برای آن توسط متخصص طب فیزیکی بررسی شود. همچنین در روند درمان این بیماری دقت به علائم بسیار حائز اهمیت است. در ادامه مقاله، علت، علائم و روش‌های درمان با فیزیوتراپی و بیوفیدبک را بیان می‌کنیم.
بی اختیاری ادرار و مدفوع چیست؟
بی‌اختیاری ادرار، ریزش غیر ارادی ادرار است که می‌تواند در هنگام ورزش کردن، سرفه کردن، عطسه کردن، یا حتی خندیدن ایجاد شود. افراد در این شرایطی دچار ریزش ادرار می‌شوند که وضعیت سفتی عضلات در ناحیه شکم بیشتر از سفتی عضلات کنترل کننده ادرار است.
در این حالت ادرار معمولا با مقادیر ناچیز خارج می‌شود، اما این شرایط می‌تواند به صورت یک جریان مداوم یا یک ریزش کامل نیز در افراد مختلف مشاهده گردد.
علت بی‌اختیاری ادرار
علت بی اختیاری ادرار می‌تواند هر کدام از موارد زیر باشد که به آنها اشاره می‌کنیم:
- آسیب یا بیماری عصبی
- افزایش سن
- یائسگی: کاهش سطح استروژن می‌تواند عضلات و بافت‌های ناحیه کف لگن که وظیفه کنترل مثانه و نگه داشتن ادرار را بر عهده دارند، ضعیف نماید.
- عمل جراحی پروستات
- مصرف داروهای خاص (مثل دیورتیک ها)
- جمع شدن مدفوع در روده‌ها
- عفونت مجاری ادراری (مثانه)
- سیگار کشیدن
- شرایط فیزیکی تاثیرگذار بر وضعیت حرکتی فرد (برای مثال ابتلا به بیماری ام اس و آرتروز)
- چاقی
- مصرف کافئین و مایعات
- انجام فعالیت‌های ورزشی شدید
- انجام فعالیت‌هایی که نیازمند بلند کردن اجسام سنگین و زور زدن است.
علائم بی‌اختیاری ادرار در مردان و زنان
برای درمان به موقع این بیماری باید به نشانه‌هایی که در بیمار ظاهر می‌شود دقت نمود، تا در زمان مناسب تشخیص داده شود.
برخی از علائم بی اختیاری ادرار در مردان و زنان شامل موارد زیر می‌شود:
- گاهی اوقات فرد احساس می‌کند مثانه‌اش به طور کامل تخلیه نشده است.
- فرد برای رسیدن به دستشویی عجله دارد.
- فرد به صورت مکرر به خاطر تصور این موضوع که ممکن است کنترل ادرار خود را از دست بدهد، عصبی می‌شود.
- فرد دو بار یا بیشتر در طول شب برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار می‌شود.
- فرد کنترل ادرار خود را قبل از رسیدن به دستشویی از دست می‌دهد.
- فرد کنترل ادرار خود را در هنگام بلند کردن اجسام سنگین از دست می‌دهد.
- گاهی اوقات در هنگام سرفه کردن، عطسه کردن، انجام فعالیت‌های ورزشی یا بازی‌های حرکتی فرد دچار ریزش ادرار می‌شود.
درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی چگونه انجام می‌شود؟
فیزیوتراپی برای درمان بی اختیاری ادرار همیشه در یک اتاق خصوصی انجام می‌شود، تا بیماران احساس امنیت و آرامش داشته باشند. در این حالت، ابتدا وضعیت بیمار به صورت کامل ارزیابی می‌شود. به این منظور از بیمار سوالات دقیقی درباره نحوه کنترل مثانه، سوابق درمانی و جراحی، بارداری و زایمان، رژیم غذایی و سبک زندگی پرسیده می‌شود.
در ادامه احتمالا از معاینه فیزیکی برای تشخیص علت بی اختیاری ادرار در بیمار استفاده می‌شود که می‌تواند شامل بررسی وضعیت قرار گرفتن نقاط مختلف بدن همچون کمر و عضلات شکم و نیز معاینه داخلی باشد.
هنگامی که معاینات کامل شد، به بیمار توضیحات لازم درباره یافته‌های حاصل از معاینه و روش‌های درمانی قابل استفاده برای بر طرف کردن مشکل ارائه خواهد شد. هدف فیزیوتراپی، آموزش بازیابی کنترل ادرار به بیمار است.
درمان در این حالت همواره شامل آموزش‌های وسیع و ساده‌ای است که می‌تواند تاثیر زیاد بر کنترل عملکرد مثانه داشته باشد.
بیوفیدبک برای بی اختیاری ادرار
در طول درمان بی اختیاری ادرار از دستگاه بیوفیدبک نیز استفاده می‌شود. بیوفیدبک کامپیوتری، یک ابزار بسیار سودمند به منظور آموزش آگاهی‌های لازم درباره عضلات کف لگن است. در این حالت با استفاده از الکترودهایی که به طور دقیق بر روی بدن قرار می‌گیرد، بیمار می‌تواند وضعیت این عضلات را بر روی صفحه نمایش مشاهده نماید و تاثیر ناشی از سفت شدن عضلات کف لگن را درک کند.
در واقع امکان مشاهده و آشنایی با نحوه عملکرد موثر عضلات، می‌تواند به بیمار روش کنترل عضلات را آموزش دهد.
روش‌های درمانی اغلب بر عضلات ناحیه کف لگن تمرکز دارند. این عضلات نقش تعیین کننده در حمایت از عملکرد مثانه و کنترل ادرار دارند. به این ترتیب لازم است بیمار با نحوه عملکرد این عضلات، سفت کردن آنها (ورزش‌های کگل) و روش استفاده از آنها برای کنترل ادرار آشنا شود.
برای کمک به رفع بی اختیاری ادرار به اکثر خانم‌ها گفته می‌شود از ورزش‌های کگل استفاده کنند، اما بسیاری از افراد این ورزش‌ها را اشتباه انجام می‌دهند. متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به شما آموزش‌های لازم را درباره نحوه انجام صحیح این ورزش‌ها ارائه کند. همچنین می‌تواند از یک واحد بایوفیدبک برای تعیین مناسب بودن عضلات مورد استفاده در این تمرین‌ها استفاده نماید.
در مواردی که این عضلات به شدت دچار ضعف شده باشند، متخصص فیزیوتراپی همچنین می‌تواند از تحریک الکتریکی عضله برای تقویت عضلات کف لگن استفاده نماید. در حقیقت با دنبال کردن جدی این ورزش‌ها می‌توان نتایج مثبت را برای حدود ۸ نفر از ۱۰ بیمار، که دچار مشکل بی اختیاری تحت فشار هستند، مشاهده کرد.
برای درمان قطعی بی اختیاری ادرار چی خوبه؟
5% درصد جمعیت دنیا مبتلا به بی اختیاری ادرار هستند. معمولا پزشکان درمان قطعی بی اختیاری ادرار را با روش‌های ساده شروع می‌کنند. اولین روش برای درمان بی اختیاری ادرار شامل تغییر و اصلاح روش زندگی روزانه و تقویت عضلات کف لگن می‌باشد که می تواند منجر به از بین رفتن علائم بی اختیاری ادرار شود.
دیدگاهتان را بنویسید