زانو درد یک شکایت رایج است که افراد در هر سنی ممکن است به آن دچار شوند. درد در زانو ممکن است نتیجه یک آسیب، مانند پارگی رباط یا پارگی غضروف باشد. همچنین ممکن است شرایط پزشکی دیگر از جمله آرتریت، نقرس و عفونت منجر به درد زانو شوند. بسیاری از دردهای زانو با اقدامات درمانی مانند فیزیوتراپی برای زانو درد و استفاده از زانو بند قابل درمان هستند. با این حال، در برخی موارد ممکن است بیمار نیاز به جراحی زانو داشته باشد. در این مقاله قصد داریم مهمترین دلایل زانو درد در زنان و مردان و کودکان را شرح دهیم.
خلاصه‌ای درباره آناتومی مفصل زانو
زانو مفصل آسیب‌پذیری است که فشار زیادی ناشی از فعالیت‌های روزمره مانند بلند کردن اجسام سنگین، نشستن، برخاستن و فعالیت‌های ورزشی مانند دویدن و وزنه زدن را تحمل می‌کند. برای درک علل مختلف زانو درد لازم است قسمت‌های مختلف زانو را به خوبی بشناسیم.
اجزای اصلی آناتومی زانو شامل موارد زیر است:
- استخوان‌ها
- غضروف
- رباط‌ها
- تاندون‌ها
- کپسول مفصلی
- بورسا (کیسه‌های پر از مایع)
استخوان های زانو
استخوان ران، درشت نی (استخوان ساق پا) و کشکک (کاسه زانو) استخوان‌های زانو را تشکیل می‌دهند که مفصل زانو این استخوان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد.
کشکک یک استخوان کوچک مثلثی شکل است که در جلوی زانو، درون عضله چهار سر ران قرار دارد که با ضخیم‌ترین لایه غضروف در بدن پوشیده شده است زیرا نیروی زیادی را تحمل می‌کند.
غضروف زانو
دو نوع غضروف در زانو وجود دارد:
- منیسک
- غضروف مفصلی
منیسک زانو
منیسک زانو دیسک‌های هلالی شکلی هستند که به‌عنوان یک بالشتک یا ضربه‌گیر عمل می‌کنند تا استخوان‌های زانو بدون اینکه مستقیما به یکدیگر مالش پیدا کنند، بتوانند در دامنه حرکتی خود حرکت کنند. منیسک‌ها همچنین حاوی اعصابی هستند که به بهبود تعادل و ثبات کمک می‌کنند و از توزیع صحیح وزن بین استخوان ران و درشت نی اطمینان حاصل می‌کنند.
غضروف مفصلی زانو
غضروف مفصلی زانو در استخوان ران، بالای استخوان درشت نی و پشت کشکک قرار دارد. غضروف مفصل زانو به عنوان یک ضربه گیر عمل می‌کند و به حرکت نرم استخوان‌ها روی یکدیگر کمک می‌کند.
رباط های زانو
رباط ها بافت‌های سخت و فیبری هستند که مانند طناب‌های قوی برای اتصال استخوان‌ها به استخوان‌های دیگر عمل می‌کنند. رباط ها از حرکت بیش از حد جلوگیری می‌کنند و با افزایش ثبات در مفصل زانو می‌شوند.
به طور کلی زانو دارای چهار است که عبارتند از:
- رباط صلیبی قدامی
- رباط متقاطع خلفی
- رباط جانبی داخلی
- رباط جانبی جانبی
تاندون زانو
تاندون‌ها نیز همانند رباط‌ها وظیفه تقویت ثبات مفصل زانو را بر عهده دارند، با این تفاوت که تاندون‌ها به جای پیوند استخوان به استخوان، استخوان را به ماهیچه متصل می‌کنند. بزرگترین تاندون زانو تاندون کشکک است که کاسه زانو را می‌پوشاند. این تاندون از ران بالا می‌رود و به عضله چهار سر ران میچسبد.
عضلات زانو
اگرچه عضلات زانو از نظر فنی بخشی از مفصل زانو محسوب نمی‌شوند، ولی عضلات همسترینگ و چهار سر ران عضلاتی هستند که ساق را تقویت کرده و به خم شدن زانو کمک می‌کنند. عضله چهار سر ران شامل چهار عضله است که زانو را صاف می‌کند. همسترینگ سه ماهیچه در پشت ران است که زانو را خم می‌کند.
کپسول مفصلی
کپسول مفصلی کیسه‌ای غشایی است که مفصل زانو را احاطه کرده است و با مایعی به نام مایع سینوویال پر شده است که مفصل را روان و تغذیه می‌کند.
کیسه‌های مایع (بورسا)
تقریبا 14 مورد از این کیسه‌های کوچک پر از مایع در داخل مفصل زانو وجود دارد که اصطکاک بین بافت‌های زانو را کاهش می‌دهند و از التهاب جلوگیری می‌کنند.
علت زانو درد در زنان و مردان
زانو درد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بسیاری از مشکلات زانو در نتیجه روند پیری، ساییدگی و فشار مداوم روی مفصل زانو (مانند آرتریت) است. سایر مشکلات زانو در نتیجه آسیب یا حرکت ناگهانی ایجاد می‌شود که زانو را تحت فشار قرار می‌دهد.
آسیب دیدگی زانو می‌تواند بر هر یک از رباط‌ها، تاندون‌ها یا کیسه‌های پر از مایع (بورسا) که مفصل زانو را احاطه کرده‌اند و همچنین استخوان‌ها، غضروف‌ها و رباط‌هایی که خود مفصل را تشکیل می‌دهند، تاثیر بگذارد.
برخی از مهمترین دلایل زانو درد شامل موارد زیر است:
- پارگی رباط صلیبی زانو
- شکستگی
- پارگی منیسک زانو
- بورسیت زانو
- تاندونیت کشکک
- کشیدگی رباط ها و عضلات زانو
- آرتروز زانو
- زانوی پرانتزی و ضربدری
پارگی رباط صلیبی زانو
منظور از پارگی رباط صلیبی زانو، پارگی رباط صلیبی قدامی است که یکی از چهار رباطی است که استخوان ساق پا را به استخوان ران متصل می‌کند. آسیب دیدگی پاره شدن رباط صلیبی زانو به ویژه در افرادی که ورزش‌هایی مانند فوتبال و بسکتبال انجام می‌دهند رایج است. به طور کلی ورزش‌هایی که در آنها نیاز به تغییر جهت ناگهانی است، امکان مصدومیت پارگی رباط صلیبی زانو را بیشتر می‌کند.
شکستگی
استخوان‌های زانو، از جمله کشکک زانو، ممکن است در هنگام سقوط یا تصادفات رانندگی شکسته شوند. همچنین، افرادی که استخوان‌هایشان در اثر پوکی استخوان ضعیف شده است، گاهی اوقات می‌توانند به سادگی با قدم گذاشتن اشتباه، دچار شکستگی زانو شوند.
پارگی منیسک زانو
منیسک غضروف سخت و لاستیکی است که به عنوان ضربه‌گیر بین استخوان ساق پا و ران عمل می‌کند. اگر زانو وقتی که در حال تحمل وزن است، به طور ناگهانی چرخیده شود، احتمال پاره شدن منیسک زانو وجود دارد.
بورسیت زانو
برخی از آسیب‌های زانو باعث التهاب در بورس‌ها می‌شوند، کیسه‌های کوچکی از مایع که قسمت خارجی مفصل زانو را تحت فشار قرار می‌دهد تا تاندون‌ها و رباط‌ها به آرامی روی مفصل سر بخورند.
تاندونیت کشکک
تاندونیت باعث تحریک و التهاب یک یا چند تاندون می‌شود. این التهاب می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که تاندون کشکک آسیب دیده باشد. دوندگان، اسکی بازان، دوچرخه سواران و کسانی که در ورزش‌های پرشی فعالیت می‌کنند، ممکن است دچار تاندونیت کشکک شوند.
کشیدگی رباط ها و عضلات زانو
کشیدگی رباط یا عضله زانو معمولا در اثر ضربه به زانو یا چرخش ناگهانی زانو ایجاد می‌شود. علائم کشیدگی رباط زانو اغلب شامل درد، تورم و مشکل در راه رفتن است.
آرتریت زانو
آرتریت به التهاب یک یا چند مفصل گفته می‌شود که علائم اولیه آن شامل درد، تورم و سفتی است. هر مفصلی در بدن ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار گیرد، اما آرتریت زانو یکی از شایع‌ترین انواع آن محسوب می‌شود. آرتریت زانو می‌تواند باعث دشواری انجام بسیاری از فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها شود.
بیش از 100 نوع مختلف آرتریت وجود دارد. مهمترین انواع آرتریت که بیشتر روی زانو تاثیر می‌گذارند عبارتند از:
- آرتروز زانو
- آرتریت پس از سانحه
- آرتریت روماتوئید
آرتروز زانو
استئوآرتریت یا آرتروز زانو شایع‌ترین نوع آرتریت است. آرتروز زانو باعث از بین رفتن غضروف زانو (بالشتک بین سه استخوان مفصل زانو) می‌شود. بدون این غضروف، استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند و می‌تواند منجر به درد، سفتی و محدودیت حرکتی شود. اغلب افراد میانسال و مسن دچار آرتروز زانو می‌شوند. آرتروز زانو شایع‌ترین علت تعویض مفصل زانو به شمار می‌شود.
آرتریت پس از سانحه
در صورت ضربه به زانو در سوانحی مانند تصادف با اتومبیل یا مصدومت ورزشی، غضروف زانو شروع به نازک شدن می‌کند. این اتفاق باعث ایجاد آرتروز زانو و درنتیجه علائمی مانند درد، سفتی و محدودیت حرکتی می‌شود. علائم آرتریت زانو ناشی از سانحه ممکن است تا سال‌ها پس از ضربه شروع نشود.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است. یک سیستم ایمنی سالم زمانی که سعی می‌کند از شما در برابر عفونت، آسیب یا هر نوع مهاجم خارجی دیگری محافظت کند، باعث التهاب (داخلی یا خارجی) می‌شود. پاسخ التهابی یکی از راه‌هایی است که بدن شما از خود محافظت می‌کند. در صورتی که سیستم ایمنی بدن عملکرد صحیحی نداشته باشد، باعث التهاب در مفاصل شما می‌شود. این اتفاق ممکن است حتی زمانی‌که مهاجم خارجی‌ای وجود ندارد هم اتفاق بیافتد.
اگر آرتریت روماتوئید دارید، سیستم ایمنی ناسالمی دارید که باعث التهاب در مفاصل شما می‌شود، حتی اگر مهاجم خارجی وجود نداشته باشد. التهاب باعث درد، سفتی و تورم غشای سینوویال می‌شود که می‌تواند غضروف شما را نیز از بین ببرد.
زانوی پرانتزی و ضربدری
زانوی پرانتزی وضعیتی است که در آن یک یا هر رو پا در قسمت زانو به سمت بیرون خم می‌شود. این امر باعث ایجاد فضای بازتر از حد معمول بین زانوها و ساق پا می شود. در مقابل، زانوی ضربدری یک انحراف زانو است کهباعث می‌شود زانوها به سمت داخل بچرخند. وقتی افرادی که پاهای ضربدری دارند، زانوهایشان را در کنار هم قرار می‌دهند، زانوهای آنها به هم میچسبد.
زانوی پرانتزی و ضربدری علاوه بر اینکه خطر ابتلا به آرتروز زانو در بزرگسالی را افزایش می‌دهند، ممکن است باعث درد و التهاب در ناحیه کمر و زانو شوند.این درد به دلیل وضعیت بدن و شکل راه رفتن است که باعث اعمال فشار بیشتر به زانوها می‌شود.
زانو درد در کودکان نشانه چیست؟
درد زانو در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. علت زانو درد کودکان معمولا در نتیجه استفاده بیش از حد از زانو در کودکانی است که فعالیت بدنی زیادی دارند. همچنین ممکن است کودکان در اثر ضربه به زانو در حین بازی دچار زانو درد شوند.
اگر کودک یا نوجوان شما هر یک از علائم زیر را تجربه کرد، باید توسط یک متخصص ارتوپد معاینه معاینه شود.
- زانو اصطلاحا خالی می‌کند به گونه‌ای که نمی‌تواند وزن را تحمل کند.
- کاسه زانو از جای خود خارج شده است.
- زانو حرکت کامل ندارد.
- صدای “پاپ” یا کلیک دردناکی وجود دارد.
- زانو درد بدون هیچ آسیب‌دیدگی و ضربه‌ای ایجاد شده است.
- زانو گیر می‌کند (اصطلاحا قفل می‌کند) کرده است و قادر به حرکت نیست.
- زانو قدرت کافی ندارد.
- زانو متورم است (با یا بدون آسیب تروماتیک ناگهانی).
علت زانو درد در بارداری
زنان در طول دوره بارداری تغییرات فیزیکی زیادی را تجربه می‌کنند. اما با توجه به افزایش وزنی که در طول بارداری ایجاد می‌شود، درد مفاصل به خصوص زانو درد در دوران بارداری کاملا طبیعی است
برخی از مهمترین دلایل زانو درد در بارداری شامل موارد زیر است:
- تغییرات در سطوح هورمونی
- کشیدگی رگ‌ها
- افزایش وزن
- ایستادن و راه رفتن بیش از حد
- کمبود کلسیم
- تغییر در مرکز ثقل
تغییرات در سطح هرمونی
در سه ماهه آخر بارداری، بدن هورمون‌هایی ترشح می‌کند که ناحیه لگن را برای زایمان آماده می‌کند. اما جدای از شل شدن رباط‌ها و بافت‌های ناحیه لگن، سایر قسمت‌های بدن از جمله زانوها نیز تحت تاثیر این شلی قرار می‌گیرند. در نتیجه، کاسه زانو، سایر استخوان‌ها، رباط‌ها یا تاندون‌ها ممکن است از موقعیت مناسب خود خارج شوند که منجر به درد در زانو می‌شود.
کشیدگی رگ‌ها
بارداری ممکن است باعث اعمال فشار بر روی سیاهرگ‌های داخل و اطراف مفصل زانو شود و در نتیجه باعث درد شود.
افزایش وزن
بارزترین دلیل درد زانو در دوران بارداری افزایش وزن بدن است. اکثر زنان بسته به وزن اولیه خود بین 5 تا 20 کیلوگرم اضافه وزن پیدا می‌کنند. اگرچه این مقدار افزایش وزن در طول بارداری طبیعی است، وزن اضافی فشار زیادی بر مفاصل زانو وارد می‌کند، زیرا بدن شما به وزن اضافی عادت ندارد.
ایستادن راه رفتن بیش از حد
گاهی اوقات، ماندن بیش از حد روی پاها یا راه رفتن طولانی می‌تواند منجر به درد زانو شود.این فعالیت‌ها قبل از بارداری معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کنند ولی در دوران باردری به دلیل وزن زیادی که باید توسط پاها تحمل شود، منجر به زانو درد می‌شوند.
کمبود کلسیم
زانو درد به دلیل کمبود کلسیم معولا بسیار نادر است اما در بعضی موارد مشاهده شده است ماردران باردار به این علت دچار درد زانو شده‌اند.
تغییر در مرکز ثقل
حرکت بیش از حد در دوران بارداری ممکن است مرکز ثقل را تغییر دهد و منجر به فشار بیشتر بر روی مفاصل زانو شود که می‌تواند منجر به درد در زانو شود.
چه عواملی خطر ابتلا به زانو درد را افزایش می‌دهند؟
تعدادی از عوامل که می‌توانند خطر ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهند عبارتند از:
- اضافه وزن
- عدم انعطاف یا قدرت عضلانی
- ورزش یا مشاغل خاص
اضافه وزن
اضافه وزن باعث افزایش فشار روی مفاصل زانو در حین فعالیت‌های معمولی مانند راه رفتن و بالا یا پایین رفتن از پله‌ها می‌شود. این مسئله باعث تسریع در تجزیه غضروف مفاصل می‌شود که می‌تواند شما را در معرض افزایش خطر ابتلا به آرتروز قرار دهد.
عدم انعطاف یا قدرت عضلانی
کمبود قدرت و انعطاف‌پذیری می‌تواند خطر آسیب‌دیدگی زانو را افزایش دهد. عضلات قوی به تثبیت و محافظت از مفاصل کمک می‌کنند و انعطاف‌پذیری عضلات می‌تواند به شما در دستیابی به دامنه حرکتی کامل کمک کند.
ورزش یا مشاغل خاص
برخی از ورزش‌ها نسبت به سایر ورزش‌ها فشار بیشتری به زانوها وارد می‌کنند. اسکی، بسکتبال و فوتبال از جمله ورزش‌هایی هستند که می‌توانند باعث آسیب‌دیدگی در زانو شوند. مشاغلی که به فشارهای مکرر روی زانوها نیاز دارند مانند کار در ساختمان و کشاورزی نیز می‌توانند خطر ابتلا به زانو درد را افزایش دهند.
فیزیوتراپی زانو درد در منزل
فیزیوتراپی زانو یکی از بهترین راه های درمان برای افرادی است که از زانو درد شدید رنج می‌برند. برای انجام فیزیوتراپی لازم است فرد هر روز به مرکز فیزیوتراپی مراجعه کند که ممکن است برای فرد دشوار باشد. برای حل این مشکل می‌توان از خدمات فیزیوتراپی در منزل استفاده کرد. در این صورت متخصص فیزیوتراپی به منزل شما مراجعه می‌کند و شما می‌توانید تمام خدماتی که در کلینیک فیزیوتراپی وجود دارد را در منزل دریافت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید