درد ناشی از بیرون زدگی دیسک کمر میتواند به قدری شدید باشد که شما را از فعالیت‌های روزمره مانند نشستن و راه رفتن باز دارد. تشخیص و درمان به موقع دیسک کمر میتواند مانع از تشدید علائم پارگی دیسک کمر در شما شود. در این مقاله در ابتدا به صورت مفصل راههای تشخیص دیسک کمر را مورد بررسی قرار داده‌ایم و پس از آن روشهای درمان دیسک کمر که شامل روشهای جراحی و غیرجراحی می‌شوند را شرح داده‌ایم. متخصص طب فیزیکی و توانبخشی بهترین پزشکی است که میتواند علائم دیسک کمر را مورد ارزیابی قرار دهد و بهترین روش درمان بیرون زدگی دیسک کمر را به شما پیشنهاد دهد.
پارگی دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک ممکن است با نام‌های مختلفی مانند بیرون زدگی دیسک کمر و یا پارگی دیسک کمر نیز شناخته شود. فردی که دچار بیرون زدگی دیسک کمر می‌شود ممکن است درد شدید را تجربه کند که فعالیت‌های روزانه وی را تحت تاثیر قرار دهد. در این شرایط شاید لازم باشد جراحی دیسک کمر انجام شود.
لازم به ذکر است که پارگی دیسک کمر همیشه باعث ایجاد درد نمی‌شود، اما در مواردی که اعصاب کمر تحت فشار باشند، ممکن است فرد درد شدیدی احساس کند.
علائم دیسک کمر
قسمت پایین کمر یکی از رایجترین مناطقی هستند که دچار بیرون زدگی دیسک کمر می‌شوند. با توجه به اینکه ستون فقرات از یک شبکه پیچیده از اعصاب و عروق خونی تشکیل شده است، فتق دیسک کمر میتواند باعث فشرده شدن عصب‌ها و ماهیچه‌های اطراف ستون فقرات شود.
مهمترین علائم دیسک کمر شامل موارد زیر است:
- درد و بی‌حسی، که بیشتر در یک طرف بدن احساس می‌شود
- دردی که به بازوها و پاها سرایت می‌کند
- دردی که در هنگام شب یا با حرکات خاصی بدتر می‌شود
- دردی که پس از ایستادن یا نشستن بدتر می‌شود
- درد هنگام راه رفتن در مسافت‌های کوتاه
- ضعف عضلانی غیرقابل توجیح
- احساس سوزن سوزن شدن، درد یا سوزش در ناحیه آسیب دیده
نوع درد دیسک کمر از فردی به فرد دیگر میتواند متفاوت باشد. توصیه می‌شود که اگر درد منجر به بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن می‌شود و بر توانایی شما در کنترل ماهیچه ها تاثیر می‌گذارد، به یک پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید.
علت پارگی دیسک کمر چیست؟
عواملی که می‌توانند خطر التهاب دیسک کمر را افزایش دهند عبارتند از:
- اضافه وزن
- بلند کردن مکرر اجسام سنگین
- عوامل ژنتیکی
- سیگار کشیدن
- رانندگی به مدت طولانی
- بی تحرک بودن
اضافه وزن
اضافه وزن بدن باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسک‌های کمر می‌شود. یکی از مهمترین راه های پیشگیری از کمردرد و بیرون زدن دیسک کمر حفظ وزن در حد نرمال است.
بلند کردن مکرر اجسام سنگیم
افرادی که از نظر فیزیکی مشاغل سختی دارند، بیشتر در معرض خطر مشکلات کمر هستند. بلند کردن مکرر، کشیدن، هل دادن، خم شدن به طرفین و چرخاندن نیز میتواند خطر فتق دیسک را افزایش دهد.
عوامل ژنتیکی
برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به التهاب دیسک کمر هستند. اگر در خانواده شما افرادی مبتلا به دیسک کمر هستند، ممکن است شما نیز این مشکل را به ارث ببرید.
سیگار کشیدن
تصور می‌شود که سیگار باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک‌ها می‌شود و درنتیجه منجر می‌شود دیسک‌ها سریع‌تر تجزیه شوند.
رانندگی به مدت طولانی
نشستن طولانی مدت همراه با لرزش موتور وسیله نقلیه میتواند به ستون فقرات فشار وارد کند.
بی تحرکی بودن
بی تحرکی و عدم فعالیت بدنی مناسب یکی از عوامل فتق دیسک کمر می‌باشد. ورزش منظم میتواند به جلوگیری از فتق دیسک کمک کند. دکتر طب توانبخشی میتواند به شما بهترین تمرین های ورزشی برای درمان دیسک کمر را پیشنهاد دهد.
سوالاتی که دکتر ممکن است برای تشخیص پارگی دیسک کمر از شما بپرسد
افرادی که علائم فتق دیسک کمر را دارند، می‌توانند انتظار داشته باشند که پزشک یک معاینه دقیق از آن‌ها انجام دهد و یک سری سوالات از بیمار بپرسد. مهمترین سوالاتی که ممکن است پزشک متخصص در زمان معاینه شما برای تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر بپرسد درباره موضوعات زیر است:
- نوع درد
- بررسی سایر بیماری‌ها
- شرایط خانه و محل کار
- سابقه بیماری
- سابقه دیسک کمر در خانواده
نوع درد
ممکن است از بیمار خواسته شود که درد خود را توصیف کند. از جمله مواردی که انتظار می‌رود بیمار به آن‌ها اشاره کند، محل درد و اینکه کدام فعالیت‌ها یا موقعیت‌ها میتواند باعث بهتر شدن یا بدتر شدن درد دیسک کمر شوند.
بررسی سایر بیماری‌ها
ممکن است کمردرد ناشی از سایر شرایط پزشکی باشد. به عنوان مثال، پوکی استخوان، خطر شکستگی را افزایش می‌دهد.
وضعیت خانه و کار
داشتن یک کار فیزیکی سخت، بلند کردن مکرر اجسام سنگین یا سایر کارهای سخت در خانه میتواند بر دیسک کمر فشار وارد کند.
سابقه بیماری
پزشک احتمالا در مورد درمان ها یا آسیب های قبلی از بیمار سوالاتی خواهد پرسید.
سابقه دیسک کمر در خانواده
اگر یکی از اعضای خانواده به عارضه پارگی دیسک کمر مبتلا باشد، احتمال فتق دیسک کمر در فرد بیشتر است.
معاینه فیزیکی برای تشخیص دیسک کمر چگونه است؟
معاینه فیزیکی برای تشخیص پارگی دیسک کمر بسیار مهم است و معمولا شامل بررسی توانایی بیمار در خم شدن و کشش بیمار است. معاینه برای تشخیص دیسک کمر و تست های تشخیص دیسک کمر شامل موارد زیر هستند:
- بررسی‌های عصبی
- انجام تست های دامنه حرکتی
- تست بلند کردن پا
- بررسی علائم حیاتی
- بررسی شیوه راه رفتن بیمار
- معاینه ناحیه ستون فقرات کمری
بررسی‌های عصبی
برای تعیین اینکه آیا مشکل عصبی در بیمار وجود دارد یا خیر، پزشک معمولا به دنبال پیدا کردن علائمی مانند بی حسی و ضعف در ساق و پاها است. ممکن است از بیمار خواسته شود که روی نوک پاها راه برود تا وضعیتی به نام افتادگی پا بررسی شود. در این وضعیت عضلاتی که برای خم کردن مچ پا و انگشتان پا استفاده می‌شوند ضعیف می‌شوند. قدرت عضلانی و رفلکس در نواحی دیگر نیز احتمالا مورد بررسی خواهد گرفت. رفلکس‌ها ممکن است کندتر از حد طبیعی باشند یا اصلا وجود نداشته باشند.
انجام تست های دامنه حرکتی
ممکن است از بیمار خواسته شود که به جلو و عقب خم شود و یا از یک طرف به سمت دیگر خم شود.
تست بالا بردن پا در تشخیص دیسک کمر
یکی از تست‌های متداول برای آزمایش فتق دیسک، بالا بردن مستقیم پا یا تست LaSegue است. برای این آزمایش، بیمار به پشت دراز می‌کشد و پزشک به آرامی پای آسیب دیده را بالا می‌آورد تا زمانی که درد احساس شود. اگر زمانی که ساق پا با زاویه 30 تا 70 درجه بالا می‌رود، درد ایجاد شود، نشانه بیرون زدگی دیسک کمر است.
همچنین اگر بالا بردن پای سالم نیز تحت تاثیر پای آسیب‌دیده باشد، میتواند نشان‌دهنده برخورد یا تحریک یک ریشه عصبی است. تغییرات در این کشش‌ها شامل انجام تست در حالت نشسته یا در حالی که پاها روی هم قرار دارند، می‌باشد. برخی از متخصین اعتقاد دارند که تست بلند کردن مستقیم پا برای تشخیص فتق دیسک کمر در افراد بالای 60 سال مفید نیست.
بررسی علائم حیاتی
افزایش ضربان نبض یا فشار خون میتواند نشانه‌ای از درد باشد و افزایش دمای بدن ممکن است نشانه عفونت باشد.
بررسی شیوه راه رفتن بیمار
یکی دیگر از مواردی که پزشک مورد بررسی قرار می‌دهد، بررسی وضعیت راه رفتن بیمار است. پزشک به دنبال آن است که مشاهده کند که آیا درد ناشی از دیسک کمر راه رفتن بیمار را تحت تاثیر قرار داده است یا خیر. در صورتی که بیمار تحت تاثیر این درد باشد، با آرامی یا به شیوه‌ای غیرطبیعی راه خواهد رفت.
معاینه ناحیه ستون فقرات کمری
اگر التهاب در ستون فقرات کمری وجود داشته باشد، ممکن است پوست غیرطبیعی یا حساس به لمس به شود.
اگر پزشک هیچ نشانه‌ای از یک مشکل جدی در فرد مشاهده نکند، درد کمر شدید نباشد و هیچ آسیب‌دیدگی ناشی از وارد شدن ضربه وجود نداشته باشد، آزمایشات تصویربرداری ممکن است در این مرحله ضروری نباشد. برخی از پزشکان ترجیح می‌دهند که بیمار منتظر بماند تا ببیند آیا علائم در عرض شش هفته از بین می‌روند یا خیر.
در اکثر افرادی که علائم پارگی دیسک کمر در آن‌ها مشاهده می‌شود، پس از گذشت شش هفته بهبودی حاصل می‌شود. در غیر این صورت لازم است بررسی‌های دقیق‌تری برای تشخیص دیسک کمر انجام شود.
نحوه تشخیص پارگی دیسک کمر با استفاده از تصویر برداری
آزمایش‌های تصویربرداری ممکن است در ویزیت اولیه برای رد سایر علل احتمالی مانند شکستگی، تومور، عفونت یا سندرم دم اسبی انجام شود.
آزمایشات تصویربرداری برای تشخیص فتق دیسک کمر عبارتند از:
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- رادیولوژی
- سی تی میلوگرام
- الکترومیوگرافی (EMG)
تشخیص پارگی دیسک کمر از روی ام آر آی
ام آر آی معمولا دقیق‌ترین ارزیابی را از ناحیه ستون فقرات کمری ارائه می‌کند و نشان می‌دهد که در کجا فتق رخ داده است و کدام اعصاب تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. اغلب، اسکن MRI یک روش مناسب برای تعیین بهترین روش جراحی دیسک کمر می‌باشد زیرا از این طریق می‌توان مشخص کرد که که بیرون زدگی دیسک کمر کجاست و چگونه به ریشه عصبی برخورد کرده است.
تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر با سی تی اسکن
درصورت عدم تجویز ام آر آی برای بیمار، سی تی اسکن میتواند یک گزینه مناسب برای تشخیص بیرون زدن دیسک کمر باشد.
تشخیص دیسک کمر با اشعه ایکس
اشعه ایکس عمدتا برای رد مشکلاتی مانند شکستگی استخوان، ناهنجاری‌های استخوانی، عفونت، تومور یا مشکلات موجود در ستون فقرات استفاده می‌شود. رادیولوژی با اشعه ایکس معمولا به تنهایی برای تشخیص فتق دیسک کافی نیست و لازم است تست‌های تکمیلی انجام شود.
سی تی میلوگرام
سی تی میلوگرام یک اسکن توموگرافی کامپیوتری با استفاده از رنگ کنتراست در مایع نخاعی و با اشعه ایکس برای مشاهده رنگ است. این روش میتواند هم اندازه و هم محل فتق را نشان دهد. سی تی میلوگرام یک روش تشخیصی تهاجمی است.
الکترومیوگرافی (EMG)
الکترومیوگرافی (EMG) میتواند مشخص کند که کدام ریشه عصبی تحت تاثیر قرار گرفته است.
تست های تصویربرداری به تنهایی نمی توانند فتق دیسک را تشخیص دهند. در برخی موارد، اسکن MRI ممکن است فتق دیسک کمر پیشرفته را نشان دهد، اما فرد درد یا علائم دیگری نداشته باشد.
دلیل عدم وجود علائم دقیقا مشخص نیست، اما برخی از متخصصان حدس می‌زنند که بیرون زدگی دیسک کمر حتی گسترده‌تر از آن چیزی است که معمولا تصور می‌شود و اغلب به دلیل کهولت سن رخ می‌دهد.
چالش اصلی در تشخیص پارگی دیسک کمر نیاز به تمایز این بیماری از سایر علل است. برای رسیدن به تشخیص صحیح و شروع درمان باید علل دیگر کمردرد را رد کرد.
بهترین روش درمان دیسک کمر
هدف اولیه درمان فتق دیسک کمر برای هر بیمار کمک به تسکین درد و سایر علائم ناشی از بیرون زدگی دیسک است. برای دستیابی به این هدف، برنامه درمانی هر بیمار باید بر اساس منبع درد، شدت درد و علائم خاصی که بیمار از خود نشان می دهد تعیین گردد
به طور کلی، معمولا به بیماران توصیه می‌شود قبل از جراحی دیسک کمر، یک دوره درمان های غیر جراحی پارگی دیسک کمر را انجام دهد. البته ممکن است برای برخی از بیماران جراحی زودهنگام دیسک کمر مفیدتر باشد. به عنوان مثال، هنگامی که یک بیمار به دلیل درگیر شدن ریشه عصبی دچار ضعف عمده پیشرونده در بازوها یا پاها می‌شود، انجام عمل جراحی زودتر میتواند هر گونه پیشرفت عصبی را متوقف کند و یک محیط درمانی بهینه برای بهبود عصب ایجاد کند. در چنین مواردی، درصورت عدم جراحی پارگی دیسک کمر شاید عصب آسیب دائمی ببنید و فرد برای همیشه دچار مشکل شود.
نحوه درمان بیرون زدگی دیسک کمر بدون جراحی
درمان درد شدید، فوری‌ترین نیاز بیماران در هنگام بروز علائم بیرون زدن دیسک کمر است.
روش های درمان پارگی دیسک کمر بدون جراحی شامل موارد زیر است:
- یخ درمانی
- داروهای مسکن
- شل‌کننده‌های عضلانی
- کمپرس آب گرم
- استراحت کردن
- فیزیوتراپی
- تزریق اپیدورال
درمان دیسک کمر با یخ درمانی
استفاده از یخ یا کیسه آب سرد ممکن است برای کاهش التهاب اولیه و اسپاسم عضلانی مرتبط با پارگی دیسک کمر مفید باشد. یخ در 48 ساعت اول پس از شروع کمردرد بیشترین تاثیر را دارد.
استفاده از داروی مسکن برای دیسک کمر
داروهای ضد درد شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌باشد که برای درمان درد و التهاب ناشی بیرون زدن دیسک کمر توصیه می‌شود.
داروهای شل‌کننده عضلات برای درمان پارگی دیسک کمر
همراه با دیسک کمر ممکن است فرد دچار اسپاسم عضلانی شود. در این شرایط داروهای شل‌کننده عضلات میتواند اسپاسم‌های دردناک را تسکین دهند.
کمپرس آب گرم برای دیسک کمر
استفاده از گرما میتواند به کاهش اسپاسم عضلانی دردناک در 48 ساعت اول کمک کند. پدهای گرمایشی، کمپرس گرم و پوشش‌های حرارتی چسبی گزینه‌های خوبی برای این هدف هستند. گرمای مرطوب، مانند حمام آب گرم، ممکن است ترجیح داده شود.
لازم به ذکر است که انجام کمپرس سرد و گرم به صورت متناوب میتواند حداکثر تسکین درد را به همراه داشته باشد.
نحوه استراحت برای درمان دیسک کمر
در صورت مشاهده علائم شدید دیسک کمر استراحت کردن به مدت یک یا دو روز میتواند مفید باشد. در این شرایط بهتر است از استراحت طولانی مدت اجتناب شود زیرا استراحت طولانی منجر به سفتی و درد بیشتر می‌شود. پس از چند روز استراحت، توصیه می‌شود فعالیت سبک و انجام حرکات مکرر از سر گرفته شود. دقت شود که باید از انجام کارها و ورزش‌های سنگین اجتناب شود.
فیزیوتراپی برای دیسک کمر
فیزیوتراپی برای کمردرد یک روش شایع برای درمان مشکلات کمر محسوب می‌شود. فیزیوتراپی بیرون زدگی دیسک کمر علاوه بر اینکه میتواند در کاهش درد موثر باید، در پیشگیری از دیسک کمر هم بسیار مفید است. از جمله فواید فیزیوتراپی دیسک کمر می‌توان به آموزش فرد درباره شیوه‌های صحیح راه رفتن و نشستن اشاره نمود که میتواند در بهبود دیسک کمر بسیار موثر باشد.
تزریق اپیدورال برای دیسک کمر
داروهای استروئیدی می‌توانند در برخی موارد باعث تسکین کمردرد شود. هدف از تزریق استروئید اپیدورال، تسکین درد در بیمار به منظور تسهیل درمان‌های توانبخشی است. لازم به ذکر است که تسکین درد موقتی است.
چه زمانی دیسک کمر نیاز به جراحی دارد؟
اگر درد و سایر علائم دیسک کمر پس از شش هفته ادامه یابد، جراحی دیسک کمر بهترین گزینه درمانی است. در صورت مشاهده موارد زیر، جراحی بیرون زدگی دیسک کمر توصیه می‌شود:
- درد شدید به میزانی که فرد در انجام اموری مانند ایستادن و راه‌رفتن مشکل داشته باشد.
- فرد علائم عصبی پیشرونده‌ای مانند بدتر شدن ضعف و بی حسی پا را تجربه کند.
- بی اختیاری ادرار و عدم توانایی کنترل روده
- سایر درمان های غیر جراحی دیسک کمر اثری نداشته باشند.
مزایای فیزیوتراپی در منزل برای درمان دیسک کمر
فیزیوتراپی دیسک کمر در منزل یک روش کاملا موثر و بی‌خطر برای تسکین درد و همچنین پیشگیری از دردهای آینده است. فیزیوتراپی در خانه به خصوص برای افراد سالمند و افرادی که به هر دلیلی امکان مراجعه به کلینیک را ندارند، پیشنهاد می‌شود.
برخی از مهمترین مزایای فیزیوتراپی در منزل شامل موارد زیر است:
- هماهنگی برنامه درمانی و برنامه زندگی
- آموزش حرکات تمرینی به بیمار در محل زندگی
- وجود فضای مناسب برای بیمار جهت استراحت بین تمرینات
- صرفه‌جویی در زمان به دلیل عدم نیاز به مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی
دیدگاهتان را بنویسید